قصر و جمع

(قصر) واته‌ : (كورت كردنه‌وه‌ی نوێژه‌ چوار ركعاتى یه‌كان بۆ دوو ركعات) :
(جَمع) واته‌ : (كۆكردنه‌وه‌ی نوێژ ، به‌وه‌ی نوێژی نیوه‌رِۆ له‌ گه‌ڵ نوێژی عه‌سرا كۆبكه‌یته‌وه‌ جا چ له‌ كاتی نیوه‌رِۆدا بێت واته‌ له‌ پاش نوێژی نیوه‌رِۆ رِاسته‌خۆ نوێژی عه‌سریش بكه‌یت ، یان له‌ كاتی عه‌سردا بێت واته‌ له‌ پێش نوێژی عه‌سردا نوێژی نیوه‌رِۆ بكه‌یت ئه‌نجا رِاسته‌خۆ نوێژی عه‌سریش بكه‌یت .
به‌ هه‌مان شێوه‌ نوێژی مه‌غریب و عیشاش) .
* (قصر) واته‌ : (كورت كردنه‌وه‌ی نوێژه‌ چوار ركعاتى یه‌كان بۆ دوو ركعات) :
كورت كردنه‌وه‌ی نوێژه‌ چوار ركعاتى یه‌كان بۆ دوو ركعات ته‌نها له‌ كاتی سه‌فه‌ردا ده‌بێت :
ئه‌مه‌ش به‌ مه‌رجێك ده‌بێت كه‌ موسڵمان له‌ سنوری شار یان شارۆچكه‌ یان گوندی نیشته‌جێبوونی ده‌ر بچێته‌ ده‌ره‌وه‌ ، به‌ بێ دیاری كردنی ماوه‌ یان ئه‌ندازه‌ی دوور كه‌وتنه‌وه‌ی له‌و جێگایه‌ ، چونكه‌ ئه‌مه‌ له‌ سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ردا (صلى الله عليه وسلم) نه‌هاتووه‌ .
كه‌واته‌ ئه‌وانه‌ی ده‌ڵێن : كورت كردنه‌وه‌ی نوێژ به‌ مه‌رجێك دروسته‌ كه‌ ئه‌ندازه‌ی (70) یان (73) یان (80) كیلومتر یان ماوه‌ی شه‌و و رِۆژێك یان .. یان … دوور كه‌ویته‌وه‌ له‌ جێگای نیشته‌جێبووت ! ئه‌م وتانه‌ هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی رِوونی له‌ سه‌ر نه‌هاتووه‌ .
خوای گه‌وره‌ فه‌رموویه‌تی :[وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُواْ مِنَ الصَّلاَةِ] [سورة النساء : (101)] .
واته‌ : ئه‌گه‌ر ده‌رچوون به‌ سه‌ر زه‌ویدا بۆ سه‌فه‌ر ئه‌وا هیچ تان له‌ سه‌ر نى یه‌ كه‌وا هه‌ندێك له‌ نوێژه‌كان ـ واته‌ : نێوه‌رِۆ و عه‌سر و عیشا ـ كورت بكه‌نه‌وه‌ .
(عبد الله)ی كورِی ئیمامی (عمر) فه‌رموویه‌تی: (لو خرجتُ ميلاً قصرتُ الصلاةَ) انظر (الـمحلى بالآثار) لابن حزم : (5 / 19 ـ 20) وفتح الباري ، وأضواء البيان للشنقيطي : (1 / 370) وفقه السنة : (1 / 284) .

واته‌ : ئه‌گه‌ر یه‌ك میل (1603 متر) ده‌ربچمه‌ ده‌ره‌وه‌ ئه‌وا نوێژ كورت ده‌كه‌مه‌وه‌ .
ابن القیم فه‌رموویه‌تی :: (لـم يـحد صلى الله عليه وسلم لأمتهِ مسافة محدودة للقصر والفطر ، بل أطلق لـهم ذلك في مطلق السفر والضرب في الأرض …) زاد الـمعاد من هدي خير العباد : (1 / 189) .

واته‌ : پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم ئه‌ندازه‌یه‌كی دیاری نه‌كردووه‌ بۆ ئوممه‌ته‌كه‌ی بۆ كورت كردنه‌وه‌ی نوێژ و رِۆژوو نه‌گرتن ، به‌ڵكو ئه‌مه‌ی بۆیان به‌ رِه‌هایی هێشتووه‌ته‌وه‌ بۆ هه‌ر سه‌فه‌رێك بێت و بۆ هه‌ر ده‌رچوونێك بێت به‌ سه‌ر زه‌ویدا …
وقال الصنعانـي : (وجواز القصر والجمع فـي طويل السفر وقصيرهِ ، مذهب كثير من السلف) سبل السلام : (2 / 446) .

واته‌ : دروستێتی كورت كردنه‌وه‌ی نوێژ و كۆكردنه‌وه‌ی بۆ سه‌فه‌ری درێژ و كورتیش بۆچوونی زۆرینه‌ی سه‌له‌فه‌ .
وقال ابن حزم : (من خرج عن بيوت مدينتهِ أو قريتهِ أو موضع سكناه ، فـمشى ميلاً فصاعداً صلى ركعتين ولا بد إذا بلغ الـميل ، فإنْ مشى أقل من ميل صلى أربعاً) (الـمحلى بالآثار) لابن حزم : (5 / 2) .

واته‌ : هه‌ر كه‌سێك له‌ ماڵه‌كانی شاره‌كه‌ی یان گونده‌كه‌ی یان جێگای بیشته‌جێبوونی ده‌رچووه‌ ده‌ره‌وه‌ و ئه‌نجا به‌ ئه‌ندازه‌ی یه‌ك میل (1603 متر) یان زیاتر رِێی كرد و رِۆیشت ئه‌وا دوو ركعات نوێژ ده‌كات ، وه‌ پێویسته‌ بگاته‌ ئه‌ندازه‌ی یه‌ك میل ، وه‌ ئه‌گه‌ر كه‌متر له‌ یه‌ك میل رِێی كرد و رِۆیشت ئه‌وا چوار ركعات ده‌كات .
وقال الشنقيطي : (يبتدىء الـمسافر القصرَ إذا جاوزَ بيوت بلدهِ ، بأن خرج من البلد كلهِ ، ولا يقصر في بيتهِ إذا نوى السفر ولا في وسط البلد) (1 / 371) وانظر : شرح صحيح مسلم للنووي : (5 / 200) والـحلى : (5 / 2).

واته�%8