Forums

التعليمـــات

موآضـــيع لم يتم آلرد عليهآ

مشاركات اليوم

محرك البحث

أهلا وسهلا بك إلى منتديات حلبجةنت.

أهلا وسهلا بك ضيفنا الكريم، إذا كانت هذه زيارتك الأولى للمنتدى، فيرجى التكرم بزيارة صفحة التعليمات، بالضغط هنا.كما يشرفنا أن تقوم بالتسجيل بالضغط هنا إذا رغبت بالمشاركة في المنتدى، وفي حال رغبت بقراءة المواضيع والإطلاع فتفضل بزيارة القسم الذي ترغب أدناه.

الرئيسية

البوابة

أحدث الصور

التسجيل

دخول

بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا Collapse_tcat

المواضيع المضافه مؤخراً

الموضوع		تاريخ ارسال المشاركة	بواسطة
	كود كل عام و أنتم بخير شريط الاهداءات اضافة كود صندوق الاهداءات وتغيير في الاكواد الاخرى 2010 كودساعة جميل مكتوب اسغفرالله حصريا كود فتحة اجبارية إعلانات نصيةملون بطريقة جميلة وإحترافية أكثر كود شات جافا مثل الفى بى تمامأّ كود اعلانات متحركة و رائعة كوداعلانات احترافي2012 هديه كود دردشه جميل كودمحرك آلبحث قوقل !	2022-04-18, 20:00 2022-04-18, 19:54 2022-04-18, 19:26 2022-04-18, 19:18 2022-04-18, 17:26 2022-04-18, 17:25 2022-04-18, 17:22 2022-04-18, 17:19 2022-04-18, 17:18 2022-04-18, 17:13

أختر لغة المنتدى من هنا

منتديات حلبجةنت ::
ئيسلامي
::
ئيسلامي-سه‌ره‌كى
::
بابه تی گشتی ئیسلامی
بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا

بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا Empty

2011-09-20, 05:48

رسالة

بيانات كاتب الموضوع

بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا

المعلومات
الكاتب:	ibn islam
اللقب:	...::\|مدير العام\|::...
الرتبه:
الصورة الرمزية

البيانات
عدد المساهمات :	6825
تاريخ التسجيل :	23/07/2010

التوقيت

الإتصالات

الحالة:

وسائل الإتصال:

لتواصل معنا عبر
الفيس بوك:
تويتر:

مُساهمة

موضوع: بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا

انشر الموضوع

الرد على الموضوع

الابلاغ عن الموضوع

مراقبة هذا الموضوع

بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا
جۆری وتار:
Doc

(بسم الله وحده والصلاة والسلام على من لانبي بعده)
ئه‌و بابه‌ته‌ی كه‌ده‌مه‌وێ له‌خزمه‌تی ئێوه‌ی به‌ڕێزدا باسی بكه‌م كه‌ داواكارم له‌خوای په‌روه‌ردگار ببێته‌ مایه‌ی سودمه‌ندی بۆهه‌موو لایه‌كمان بۆدین و بۆدواڕۆژیشمان ، بریتی یه‌ له‌ئامۆژگاریكردن و بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌دینی ئیسلامدا .
ئامۆژگاری له‌زمانی عه‌ره‌بیدا پێی ده‌وترێت (ألنصيحة) ، (نةسيحةت) یاخود ئامۆژگاری پله‌یه‌كی زۆر مه‌زنی هه‌یه‌ له‌دینی ئیسلامدا ، به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله عليه وسلم) له‌فه‌رمووده‌یه‌كدا فه‌رمووی : ((الدين النصيحة : قالوا لمن يا رسول الله ؟ قال لله ولكتابه ولرسوله ولأئمة المسلمين وعامتهم)) (حديث تميم ألداري ، رواه مسلم) . واته‌ " دین بریتی یه‌ له‌ئامۆژگاریكردن ".زانایانی زمانی عه‌ره‌بی ده‌ڵێن : ( ئه‌گه‌ر ڕسته‌یه‌ك هه‌ردوو به‌شه‌كه‌ی (معرفة) بوو ئه‌وا ئیفاده‌ی (قصر) ده‌كات). (الدين) معرفه‌یه‌ و (النصيحة) ش مه‌عریفه‌یه‌، كه‌واته‌ وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌ بفه‌رموێت (مالدين إلا النصيحة) واته‌ " دین هیچ شتێك نیه‌ ته‌نها نه‌ێیحه‌ت نه‌بێت " ، دین یه‌ك شته‌ ئه‌ویش بریتی یه‌ له‌نه‌سیحه‌ت ، كه‌دین كۆبكرێته‌وه‌و كورت بكرێته‌وه‌ ، ئه‌و دینه‌ی كه‌وا هه‌ركه‌سێك بیبێت ده‌چێته‌ به‌هه‌شت و هه‌ركه‌سێك نه‌یبێت ده‌چێته‌ جه‌هه‌ننه‌م په‌نا به‌خوا ، دینیش بریتی بێت له‌نه‌سیحه‌ت ، كه‌واته‌ نه‌سیحه‌ت پله‌یه‌كی به‌رزی هه‌یه‌ و نه‌سیحه‌ت شتێكی زۆر مه‌زنه‌و پێویسته‌ ئاگامان لێی بێت ، وه‌بزانین ئێمه‌ تا چ ڕاده‌یه‌ك نه‌سیحه‌ت و ئامۆژگاریمان ئاگا لێیه‌ و له‌خۆماندا به‌جێمان هێناوه‌ ، هاوه‌لاَن (ڕه‌زای خوایان لێبێت) كه‌ئه‌م خیتابه‌ كورت و پوخته‌یان له‌پێغه‌مبه‌ری خواوه‌ بیست (صلى الله عليه وسلم) فه‌رموویان : (يا رسول الله لمن ؟) (دین نه‌سیحه‌ته‌ ) به‌لاَم نه‌سیحه‌ت بۆ كێ؟ ئامۆژگاری بۆ كێ ؟ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رمووی : (لله ولكتابه ولرسوله ولأئمة المسلمين وعامتهم ).
واته‌ " نه‌سیحه‌ت بۆخودا ، نه‌سیحه‌ت بۆ كتێبه‌كه‌ی خوا ، نه‌سیحه‌ت بۆپێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم)، نه‌سیحه‌ت بۆپێشه‌وایانی موسوڵمانان و بۆتێكڕای موسوڵمانان ".
وشه‌ی نه‌سیحه‌ت ئێمه‌ له‌كوردی خۆماندا مانایه‌كمان بۆداناوه‌ كه‌پێی ده‌ڵێین (ئامۆژگاری) به‌لاَم (نصح) له‌زمانی عه‌ره‌بیدا به‌مانای (خلوص) دێت ، كه‌ ده‌وترێت (عسل ناصح) واته‌ (هه‌نگوینی خالێ (پوخت و بێ خڵته‌ )).
كه‌واته‌ نوێح كردن بریتی یه‌ له‌چی ؟ بریتی یه‌ له‌ئیخلاێی نواندن بۆئه‌و كه‌سه‌ی كه‌تۆ نوێحه‌كه‌ی ده‌كه‌ی ، بۆیه‌ (إبن اڵپیر) له‌لێكدانه‌وه‌ی مانای نه‌سیحه‌تدا ده‌فه‌رموێ : ( إرادة الخير للمنصوح له) ، واته‌ " نه‌سیحه‌ت ئه‌وه‌یه‌ كه‌تۆ خه‌یرت بۆئه‌و كه‌سه‌ بوێت كه‌تۆ نه‌سیحه‌تی ده‌كه‌یت به‌خالسی ".به‌لاَم ئایا ئامۆژگاری خودا ده‌كرێت ؟ چۆن پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رمووی پێش هه‌موو كه‌سێك و پێش هه‌موو شتێك نه‌سیحه‌ت بۆخوا ؟ چۆن ئامۆژگاری بۆخوا ؟ ئایا ئه‌وه‌یه‌ بڵێین خوای په‌روه‌ردگار وابكه‌ چاكه‌ و وامه‌كه‌ چاكه‌ والعیاژ بالله . نه‌خێر ، وتمان ئه‌ێلی كه‌لیمه‌ی نوێح به‌مانای (خلوص وأخلاص) دێت ، نه‌سیحه‌ت بۆخوا ئیمامی ئیبنو حه‌جه‌ری عه‌سقه‌لانی (ڕه‌حمه‌تی خودای لێبێت) ده‌فه‌رموێت : بریتی یه‌ له‌وه‌ی (أن تصف الله بما له أهل) واته‌ " ئه‌وه‌یه‌ كه‌تۆ وه‌سفی خودا بكه‌یت به‌و سیفه‌تانه‌ی كه‌شیاوی خۆیه‌تی و خوای گه‌وره‌ شایسته‌یه‌تی ".
به‌وه‌ وه‌سفی خوای گه‌وره‌ بكه‌یت چۆن خوای گه‌وره‌ وه‌سفی خۆی كردووه‌ ، چونكه‌ كه‌سێك خوای په‌روه‌ردگار نه‌ناسێت به‌ناوو سیفاته‌ به‌رزو جوانه‌كانی ، ئه‌وا خوای گه‌وره‌ی نه‌ناسیوه‌ ، بۆیه‌ گروپێكی گومڕا هه‌بوو له‌ڕابردووی ئه‌و ئوممه‌ته‌ ئیسلامیه‌دا كه‌پێیان ده‌وترا (جه‌همیه‌كان)هه‌رچی ناوو سیفاتی خوای په‌روه‌ردگار هه‌یه‌ نه‌فیان ده‌كردو نه‌یان ده‌هێشت و لایان ده‌دا ، بۆیه‌ ده‌ڵێن : (المعطلة يعبد عدما) ، واته‌ " ئه‌وه‌ی سیفه‌تی خوای په‌روه‌ردگار ناهێڵێت ئه‌وا نه‌بوویه‌ك ده‌په‌رستێت " چونكه‌ هه‌ر زاتێك كه‌سیفه‌تی نه‌بوو زاتیشی نابێت ، بۆنمونه‌ ، بوتڵێكی ئاوی كانزایی به‌ڵگه‌ چی یه‌ له‌سه‌ر بوونی ؟ به‌ڵًگه‌ له‌سه‌ر بوونی سیفاته‌كانێتی ، ده‌توانین وه‌سفی بكه‌ین به‌چه‌ند سیفاتێك ، قه‌باره‌یه‌كی هه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ لیتر ئاو ده‌گرێت ، ڕه‌نگه‌كه‌ی به‌و شێوه‌یه‌یه‌ ، سه‌رێكی هه‌یه‌ ، شكلێكی ئاوه‌ها درێژی هه‌یه‌ ، كه‌واته‌ هه‌یه‌ ، له‌به‌رامبه‌ریشدا بڵێی بوتڵێكی ئاو هه‌یه‌ به‌لاَم ئاو له‌خۆی ناگرێت ، قه‌باره‌ی نیه‌ ، به‌رزی نیه‌ ، سه‌ری نیه‌ ، هیچ شێوه‌ی نیه‌ ، به‌هیچ شێوه‌یه‌ك وه‌سفی مه‌هێڵه‌ ، كه‌واته‌ نیه‌ ، نه‌بووه‌ شتی وا ، (جه‌همیه‌كان) هه‌رچی ناوو سیفاتی خوای په‌روه‌ردگار هه‌یه‌ نه‌یانهێشت ، زانایان فه‌رموویان كه‌واته‌ ئێوه‌ چی ده‌په‌رستن ؟ ئێوه‌ خوا ناپه‌رستن ، چونكه‌ خواتان نه‌هێشت .
كه‌واته‌ یه‌كه‌م (اخلاص) یه‌كه‌م نوێح بۆخوا هه‌رچی ناوو سیفه‌تی خوای په‌روه‌ردگار هه‌یه‌ له‌قورئان و له‌حه‌دیسی ێه‌حیحدا تۆ بۆخوای په‌روه‌ردگاری إپبات بكه‌یت .
دووه‌میان (خضوع) ت هه‌بێت بۆئه‌و خوایه‌ .
كه‌سێك كه‌خوای په‌روه‌ردگاری ناسی به‌ناوو سیفاته‌ جوانه‌كانی به‌گوێره‌ی ئه‌و ناوو سیفه‌تانه‌ی ئه‌و ئینسانه‌ به‌ندایه‌تی بۆ ئه‌و خوایه‌ ده‌كات ، كه‌سێك خالق بێت ڕازق بێت جه‌بار بێت ....هتد،ئه‌و هه‌موو سیفه‌تانه‌ی هه‌بێت بێگومان ئینسان خۆشی ده‌وێت وه‌ لێی ده‌ترسێت ، وه‌پشتی پێ ده‌به‌ستێت ، وه‌ ته‌نها ئه‌و ده‌په‌رستێت و ڕوو له‌كه‌سی تر ناكات ، ئه‌وه‌ نوێحه‌ بۆ خودا ، خودا وه‌كو خۆی بیناسیت و وه‌كو خۆی بیپه‌رستیت چۆن خۆی ده‌یه‌وێت ، هه‌روه‌ها شه‌ریكی بۆ دانه‌نێیت ، ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ له‌گه‌ڵ خودا غه‌یری خودا ده‌په‌رستێت ئه‌وا نوێحی بۆ خودا نیه‌ ، ئه‌و كه‌سه‌ ئیخلاێی نیه‌ بۆ خودای په‌روه‌ردگار ، بۆیه‌ هه‌رچی پێغه‌مبه‌ر هاتووه‌ به‌بانگه‌وازی (ئیخلاێ)ه‌وه‌ هاتووه‌ ، به‌و ده‌عوه‌یه‌وه‌ هاتووه‌ كه‌ خه‌ڵكی ته‌نها خوابپه‌رستێت به‌خالێ،وه‌كو خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ . (ألبينة : 5)
واته‌ " ئوممه‌تانی پێش ئه‌و ئوممه‌ته‌ش فه‌رمانیان پێنه‌كرابوو ئیللا به‌وه‌ نه‌بێت كه‌ ته‌نها خوابپه‌رستن ، به‌لاَم چۆن ؟ (مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ ) ، واته‌ " به‌خالێی بیپه‌رستن به‌بێ شه‌ریك و هاوه‌ڵ و هاوبه‌ش بۆدانان ".ئه‌وه‌ی كه‌باسكراو خرایه‌ ڕوو نه‌ێیحه‌ت بوو بۆ خودا به‌شێوه‌یه‌كی كورت و پوخت.

ئه‌ی نه‌ێیحه‌ت بۆ كیتابه‌كه‌ی خودا بریتی یه‌ له‌چی ؟
نه‌ێیحه‌ت بۆكیتابه‌كه‌ی خوا ئه‌وه‌یه‌ كه‌تۆ فێری خوێندنه‌وه‌ی ببیت ، هه‌قی خۆی بده‌یتێ ، له‌ماناكه‌ی وردبیته‌وه‌و تێبفكرێی ، وه‌كو خوای په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت : كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ .(ێ : 29).
واته‌ " ئه‌و قورئانه‌ كه‌ كیتابێكی موباره‌كه‌ هه‌قی له‌سه‌ر هه‌موومان ئه‌وه‌یه‌له‌مانای ئایه‌ته‌كانی وردبینه‌وه‌و بۆئه‌وه‌ی لێی حاڵی بین و تێی بگه‌ین و ئیشی پێبكه‌ین " ، وه‌ هه‌روه‌ها به‌هۆی ئه‌و كتێبه‌وه‌ به‌خته‌وه‌ری بۆخۆمان و بۆ خه‌ڵكیش به‌ده‌ست بهێنین ، وه‌ به‌هۆی ئه‌و كتێبه‌وه‌ هه‌وڵ بده‌ین خه‌ڵك له‌تاریكی یه‌كانی كوفرو شیرك و نیفاق و گومڕایی ده‌ربهێنین بۆ ڕوناكی ته‌وحیدو هیدایه‌ت و ته‌نها خواپه‌رستی ، به‌هۆی ئه‌و كتێبه‌وه‌ كه‌ خودای په‌روه‌ردگار بۆچی دایبه‌زاند ؟ بۆئه‌وه‌ دایبه‌زاند لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ .(إبراهیم : 1 )
هه‌قی ئه‌و كتێبه‌ له‌سه‌رمان نوێحمان بۆ ئه‌و كتێبه‌ كه‌كتێبی خودایه‌ چی یه‌؟
نوێحمان بۆی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌حریفی تێدا نه‌كه‌ین و گۆڕانكاری تێدا نه‌كه‌ین ، وه‌ زیاده‌ڕه‌وی و كورتڕه‌وی تێدا نه‌كرێ نه‌ك له‌ته‌نها وشه‌كانی كه‌بۆت ناكرێ ، به‌لاَم له‌ماناكه‌شی دا نه‌كرێ ، له‌حه‌دیسێكی ێه‌حیحدا پێغه‌مبه‌ری خودا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رمووی (إن منكم من يقاتل على تأويل هذا القرآن كما قاتلت على تنزيله) .(ألسلسلة ألصحيحة : 2487).
واته‌ " له‌داهاتوودا كه‌سێك دێت له‌ئێوه‌ كوشتار ده‌كات و ده‌جه‌نگێت له‌سه‌ر ته‌ئویل و لێكدانه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ی ئه‌م قورئانه‌ جه‌نگ ده‌كات دژی كه‌سانێك كه‌ ئه‌م قورئانه‌ به‌هه‌ڵه‌ لێك ده‌ده‌نه‌وه‌ ، هه‌روه‌كو چۆن من ئه‌مڕۆ جیهادم كرد دژی ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ئینكاری دابه‌زینی قورئانیان ده‌كرد "، (يقاتل على تأويل هذا القرآن كما قاتلت على تنزيله) هه‌روه‌كو چۆن من ئه‌مڕۆ كوشتاری كه‌سانێكم كرد كه‌باوه‌ڕیان به‌دابه‌زینی قورئان نیه‌ ، یه‌كێك له‌ئێوه‌ دێت كوشتارو جیهاد ده‌كات له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نا كه‌ كه‌سانێك دژایه‌تی دابه‌زینی قورئان ده‌كه‌ن و باوه‌ڕیان به‌دابه‌زینی قورئان نه‌بێت ، نه‌خێر ، باوه‌ڕیان به‌وه‌ هه‌یه‌ ، به‌لاَم ته‌ئویلی قورئان و لێكدانه‌وه‌ی قورئان به‌هه‌ڵه‌ ده‌كه‌ن ، كه‌سێك دێت له‌ئێوه‌ جیهادێكی ئاوه‌ها به‌شه‌ره‌ف و به‌رزی به‌نسیب ده‌بێت ، ئه‌و هاوه‌ڵه‌ی كه‌ ڕاوی ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌ فه‌رمووی : فاستشرفنا وكان فينا أبو بكر وعمر فقال : لا ، وكان خاصفا : نعم : فأشار إلى علي بن أبي طالب)، ئه‌فه‌رموێ هه‌ریه‌كێك له‌ئێمه‌ حه‌زی كرد ئه‌و شه‌ره‌فه‌ به‌نسیب ئه‌و بێت ، وتمان ده‌بێت كێ بێت ئه‌و شه‌ره‌فی جیهاده‌ی به‌نسیب بێت له‌سه‌ر ته‌ئویلی قورئان ؟ چونكه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ته‌شبیهی كرد به‌جیهاده‌كه‌ی خۆی ، چۆن جیهادی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) هه‌ق بوو له‌سه‌ر دابه‌زین ، ئاوه‌ها جیهادی ئه‌و كه‌سه‌ هه‌ق ده‌بێ له‌سه‌ر ته‌ئویل (لێكدانه‌وه‌).
بۆیه‌ ئه‌فه‌رموێ : حه‌زمان كرد بزانین كێیه‌ ؟ ڕبو بكرو عومه‌ریشمان له‌گه‌ڵدا بوو ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رمووی : هیچ كه‌سێك له‌ئێوه‌ نیه‌ به‌ڵكو عه‌لی كوڕی ئه‌بی تاڵیبه‌ (خوای لێ ڕازی بێت).
عه‌لی كوڕی ئه‌بی تاڵیب (ڕه‌زای خوای لێبێت) كام جیهاده‌ی كرد ؟ جیهادی خه‌واریجه‌كانی كرد كه‌ ته‌ئویلی قورئانیان به‌هه‌ڵه‌ كرد ، كه‌ ئایه‌ته‌كانی قورئانیان به‌هه‌ڵه‌ كرد ، ئایه‌ته‌كانی قورئانیان به‌و شێوه‌یه‌ لێك نه‌دایه‌وه‌ كه‌ هاوه‌لاَن لێكیان دایه‌وه‌ ، ئه‌و شه‌ره‌فه‌ ، شه‌ره‌فی ئه‌و جیهاده‌ به‌رزه‌ به‌نسیبی (علی كوڕی ئه‌بی تاڵیب) بوو ، به‌لاَم پێش ئه‌وه‌ی جیهادیان بكات عبدالله ی كوڕی عه‌باسی نارد بۆلایان (ڕه‌زای خوای لێبێت) ئامۆزای پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم)، عبدالله چوو بۆلای خه‌واریجه‌كان و فه‌رمووی : (جئتكم من عند أصحاب رسول الله ، وليس فيكم من صحب رسول الله) ، فه‌رمووی : ( ته‌نها یه‌ك به‌ڵگه‌ به‌سه‌ بۆئه‌وه‌ی كه‌ ئێوه‌ بزانن له‌سه‌ر ناهه‌قن و عه‌لی له‌سه‌ر هه‌قه‌ ، من له‌لایه‌ن كه‌سانێكه‌وه‌ هاتووم كه‌ هاوه‌ڵێتی پێغه‌مبه‌ری خودایان كردووه‌ (صلى الله عليه وسلم) ، به‌لاَم هیچ كه‌سێك له‌ئێوه‌ نیه‌ هاوه‌ڵێتی پێغه‌مبه‌ری كردبێت (صلى الله عليه وسلم).
كه‌واته‌ تێگه‌یشتنی ڕاست بۆ قورئان لای كه‌سانێكه‌ كه‌ هاوه‌ڵێتی پێغه‌مبه‌ری كردووه‌ (صلى الله عليه وسلم) ؟ یان لای كه‌سانێكه‌ كه‌ هاوه‌ڵێتی پێغه‌مبه‌ریان نه‌كردووه‌ (صلى الله عليه وسلم)، بێگومان لای هاوه‌لاَنه‌ (ێه‌حابه‌)یه‌ ، وه‌ بۆی ڕونكردنه‌وه‌و ئه‌و ئایه‌تانه‌ی به‌هه‌ڵه‌ ته‌ئویلیان كردبوو وه‌ لێی حاڵی ببوون بۆی ڕونكردنه‌وه‌ ، خه‌ڵكێكی زۆریان خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تی دان و ئه‌وه‌شیان كه‌ نه‌گه‌ڕایه‌وه‌ علی كوڕی ئه‌بی تاڵیب (ڕه‌زای خوای لێبێت) جیهادی كردن و ئه‌و جیهاده‌ به‌شه‌ره‌فه‌ی به‌نسیب بوو ، له‌و ئه‌سه‌ره‌ ئه‌وه‌ فه‌هم ده‌كرێ كه‌ هه‌ر كه‌سێك بیه‌وێ له‌قورئان شاره‌زا بێت و تێبگا به‌تێگه‌یشتنی ێه‌حابه‌ سه‌رفراز ده‌بێت ، خوای گه‌وره‌ ده‌یپارێزێت له‌گومڕابوون و لادان ، هه‌ركه‌سێك قورئان ته‌فسیر نه‌كات وه‌كو ته‌فسیری ێه‌حابه‌ بێگومان گومڕا ده‌بێت و وه‌كو خه‌واریجی لێدێت ، به‌شێوه‌یه‌كی تر ته‌ئویل بۆ قورئان ده‌كات .
بێینه‌وه‌ سه‌ر نوێح بۆ كتێبه‌كه‌ی خودا ، نه‌ێیحه‌ت بۆكتێبه‌كه‌ی خوا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تۆ دژی هه‌موو ته‌حریفێك بوه‌ستیت ، هه‌ر گۆڕانكاری یه‌ك بۆ ئه‌و قورئانه‌ بكرێت تۆ قبوڵی نه‌كه‌یت ، هه‌روه‌كو ئیمامی (إبن عبدالبر)و غه‌یری ئه‌ویش ته‌حسینیان كردووه‌ ،پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی: (يحمل هذا العلم من كل خلف عدوله ينفون عنه تحريف الغالين وانتحال المبطلين وتأويل الجاهلين).(صححه الألباني في المشكاة ألمصابيح : 248)
كێ ئه‌م عیلمه‌ هه‌ڵده‌گرێ عیلمی (قورئان و سوننه‌ت) ؟
ئه‌و عیلمه‌ی كه‌ میراتی پێغه‌مبه‌ری خوایه‌ (صلى الله عليه وسلم) كه‌سێك هه‌ڵی ده‌گرێ كه‌ عه‌دله‌ ، كه‌ جێگه‌ی باوه‌ڕه‌ .
كاتێك هه‌ڵی گرت كاری چی ده‌بێت ؟
كه‌سێك ئه‌و عیلمه‌ی هه‌ڵگرت كاری ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌بڵێین خوای گه‌وره‌ فه‌رموویه‌تی : إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ ،(ڕلحجرات : 10) واته‌ " بڕواداران برای یه‌كترن "، كه‌واته‌ بڕوادار هه‌ر هه‌ڵه‌یه‌كیش بكات به‌ناوی دینه‌وه‌ ، براته‌ قه‌یناكا ، نه‌خێر ، ئێمه‌ دوو شتمان هه‌یه‌ ، برایانمان : ئه‌وه‌ی كه‌ئیماندار بێت برامانه‌ ، وه‌ دینه‌كه‌شمان ، دینه‌كه‌مان له‌خۆشمان و له‌هه‌موو برایانمان به‌لامانه‌وه‌ به‌عیززه‌تترو له‌پێشتره‌ ، موسوڵمان ده‌بێت خۆیشی له‌پێناو خوادا بۆ پاراستنی ئه‌و دینه‌ ببه‌خشێت ، كه‌واته‌ دینی خوا خۆشه‌ویستتره‌ له‌لامان له‌خۆشمان و له‌غه‌یری خۆشمان ، برایه‌تیت له‌گه‌ڵ ئیماندار ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت كه‌تۆ هه‌ڵه‌ له‌دیندا قبوڵ بكه‌یت و چاوپۆشی له‌ئینحیراف و غه‌ڵه‌ت بكه‌یت ، نه‌خێر ئه‌وه‌ له‌دیندا قبوڵ نیه‌ ، به‌لاَم كه‌سێك كه‌تووشی هه‌ڵه‌ بوو له‌ئه‌هلی سوننه‌و جماعه‌ت بوو زانایه‌ك بوو خاوه‌نی ئیجتیهاد بوو به‌هه‌ڵه‌ تووشی هه‌ڵه‌ بوو ، ده‌بێت مه‌قامی خۆی بپارێزرێت و ڕێزی خۆی بگیرێت ، به‌لاَم هه‌ڵه‌كه‌شی قبوڵ ناكرێت ، ئه‌مما كه‌سێك كه‌ ئه‌هلی ئه‌هوائو بیده‌ع بێت ئه‌وا (فلا كرامة) ، بۆچی ؟
چونكه‌ ئه‌ێلی مه‌بده‌ئی له‌سه‌ر مه‌نهه‌جی ێه‌حابه‌ به‌رپا نه‌بووه‌ ، كه‌واته‌ ئه‌و كتێبه‌ پێویستی به‌وه‌یه‌ كه‌ (ينفون عنه تحريف الغالين) ، ئه‌و كه‌سانه‌ به‌ڕاستی میراتگری پێغه‌مبه‌ری خوان (صلى الله عليه وسلم) ئه‌م دینه‌ هه‌ڵده‌گرن كه‌ گۆڕانكاری زیاده‌ڕه‌وان له‌و دینه‌ لاده‌ده‌ن و ڕای ده‌ماڵن ، هه‌ر زێده‌ڕه‌وی یه‌ك بخرێته‌ ناو دین ئه‌وان نه‌فی ده‌كه‌ن ، ده‌ڵێن خه‌ڵكینه‌ وریابن ئه‌و زێده‌ڕه‌وی یه‌ له‌دیندا نیه‌ ، مه‌ڵێ ئاخر ئه‌وه‌ برامه‌ زیاده‌ڕه‌وی یه‌كه‌ی كردووه‌ ، با وانه‌ڵێم ده‌نا فلاَنه‌ كه‌س دڵی پێی خۆش ده‌بێت ، ئه‌گه‌ر جوله‌كه‌و گاوریش دڵیان پێ خۆش بێت نابێت ئیقراری باتڵ له‌دیندا بكرێت ، باتڵ باتڵه‌و خوای گه‌وره‌ قبوڵ ناكات ئیقراری بكرێت ، ئه‌وه‌ ناهه‌قه‌ ، جا هه‌ر ئیشێك كه‌تۆ بیكه‌یت كه‌خوا پێی خۆش بێت به‌لاَم ته‌ره‌فێك له‌ئه‌ترافی ئه‌حزابی شه‌یتانیش پێی خۆش بێت ، نابێت تۆ بڵێی وه‌لاَ من نایكه‌م چونكه‌ فلاَنه‌ كه‌س پێی خۆشه‌و ده‌یقۆزێته‌وه‌ ، هه‌ر كه‌سێك بیقۆزێته‌وه‌ ئیشی من ئه‌وه‌ نیه‌ ، ئیشی من ئه‌وه‌یه‌ خوا ڕازی بێت و دینه‌كه‌ی خوا وه‌كو خۆی بمێنێت ، (ينفون عنه تحريف الغالين) (الغالين) ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ زێده‌ڕه‌ون سوننه‌تێك له‌خه‌ڵك ده‌كه‌ن به‌واجب ، مه‌كروهێك له‌خه‌ڵك ده‌كه‌ن به‌حه‌رام ، حه‌رامێك له‌خه‌ڵك ده‌كه‌ن به‌كوفرو شیرك ، به‌تاوانێك خه‌ڵك له‌دین ده‌به‌نه‌ ده‌ر ، به‌تاوانێك خوێنی خه‌ڵك حه‌لاَڵ ده‌كه‌ن ، ئه‌وه‌ زێده‌ ڕه‌وی یه‌ قبوڵ نیه‌ له‌دیندا ، وه‌ زێده‌ڕه‌ویش خزمه‌ت به‌دینی ئیسلام ناكات ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی (فإنما أهلك من كان قبلكم الغلو)، (إنما) : ئه‌داتی حه‌ێره‌ ، تاكه‌ سه‌به‌بێك ئوممه‌تانی پێش ئێوه‌ی له‌ناو برد زیاده‌ڕه‌وی بوو (الغلو) ،
كه‌واته‌ دڵمان به‌زێده‌ڕه‌وی خۆش نه‌بێت له‌خۆماندا بێت یان له‌برایه‌كی ترماندا بێت ، زیاده‌ڕه‌وی ئاكامی خراپی هه‌یه‌و زه‌ره‌ر له‌موسوڵمانان ده‌دات ، ئه‌و سێ كه‌سه‌ی هاتنه‌ ماڵ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) كه‌ پوخته‌ی فه‌رمووده‌كه‌ به‌و جۆره‌یه‌ ، عن أنس بن مالك رضي الله عنه يقول: جاء ثلاثة رهط إلى بيوت أزواج النبي صلى الله عليه وسلم يسألون عن عبادة النبي صلى الله عليه وسلم فلما أخبروا كأنهم تقالوها فقالوا وأين نحن من النبي صلى الله عليه وسلم قد غفر له ما تقدم من ذنبه وما تأخر قال أحدهم أما أنا فإني أصلي الليل أبدا وقال آخر أنا أصوم الدهر ولا أفطر وقال آخر أنا أعتزل النساء فلا أتزوج أبدا فجاء رسول الله صلى الله عليه وسلم إليهم فقال أنتم الذين قلتم كذا وكذا أما والله إني لأخشاكم لله وأتقاكم له لكني أصوم وأفطر وأصلي وأرقد وأتزوج النساء فمن رغب عن سنتي فليس مني).
واته‌ " له‌ ئه‌نه‌سی كوڕی مالیكه‌وه‌ (ڕه‌زا خوای لێبێت) ده‌گێڕنه‌وه‌ كه‌ فه‌رمووی " سێ كۆمه‌ڵ له‌هاوه‌لاَنی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) سه‌ردانی ماڵی پێغه‌مبه‌ری خوایان كردو پرسیاریان له‌ خێزانه‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) كرد ده‌رباره‌ی عیباده‌ت و په‌رستشی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) كاتێك وه‌لاَمیان درایه‌وه‌ ئه‌وانیش به‌شێوه‌یه‌كی كه‌م له‌قه‌ڵه‌میانداو تێیان ڕوانی وه‌ وتیان ئێمه‌ له‌كوێین كه‌كاتێك پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) خوای گه‌وره‌ له‌تاوانه‌كانی پێش و پاشی خۆش بووه‌، بۆیه‌ كه‌سێك له‌وان وتی من شه‌وان شه‌و نوێژ ده‌كه‌م و نانووم كه‌سێكی دیكه‌یان وتی من به‌ڕۆژوو ده‌بم و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نایشكێنم وه‌ یه‌كێكی دیكه‌یان وتی من واز له‌ئافره‌ت ده‌هێنم و هه‌رگیز ژن ناهێنم ، بۆیه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) پێیان گه‌یشت و پێی فه‌رموون ئێوه‌ بوون به‌و شێوه‌یه‌ قسه‌تان ده‌كردو واتان ده‌وت؟ سوێند به‌خوا من له‌ئێوه‌ زیاتر له‌خودا ده‌ترسێم و زیاتریش ته‌قوای ده‌كه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا من به‌ڕۆژوو ده‌بم و ڕۆژووش ده‌شكێنم نوێژیش ده‌كه‌م و پشووش ده‌ده‌م وه‌ ژنیش ده‌هێنم بۆیه‌ هه‌ركه‌سێك حه‌ز له‌سوننه‌تی من نه‌كات و له‌سوننه‌ت و ڕێبازی من لابدات ئه‌وا له‌من نیه‌ ".
له‌سوننه‌ت لادانه‌كه‌ به‌ره‌و چی بوو ؟ بێگومان به‌ره‌و زیاده‌ڕه‌وی (الغلو) بوو ،پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) قبوڵی نه‌كردو فه‌رمووی : ئه‌وه‌ لادانه‌ له‌سوننه‌تی من ، وه‌ هه‌ركه‌سێكیش له‌سوننه‌تی من لابدات ئه‌وه‌ له‌من نیه‌ ، بۆیه‌ نه‌یفه‌رموو ده‌ستان خۆش بێت به‌ڕاستی پیاوی چاكن ، به‌ڕاستی هاوه‌ڵی به‌ڕێزی منن و عیباده‌تتان زۆر چاكه‌ ، نه‌خێر ، وای نه‌فه‌رموو ، چونكه‌ زیاده‌ڕه‌وی سه‌رده‌كێشێ بۆ هه‌لاكه‌ت (له‌ناوچوون) ، ئاكامی زیاده‌ڕه‌وی بوو (عبدالرحمن كوڕی مه‌لجه‌م) كه‌ یه‌كێك بوو له‌و كه‌سانه‌ی (عمری كوڕی خه‌تتاب) له‌سه‌رده‌می خۆیدا ناردی بۆ میسر بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵكی فێری قورئان خوێندنه‌وه‌ بكات ، یه‌كێكه‌ له‌و كه‌سانه‌ی كه‌ئیمامی (ألذهبي) له‌كتێبی (سير أعلام ألنبلاء) دا باسی ته‌رجه‌مه‌ی ئه‌و پیاوه‌ ده‌كات ، ده‌فه‌رموێت پیاوێك بوو شه‌و نوێژی ده‌كرد ، پیاوێك بوو ڕۆژووی سوننه‌تی ده‌گرت ، پیاوێك بوو زمانی له‌یادی خوا نه‌ده‌كه‌وت ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئیمامی عه‌لی (ڕه‌زای خوای لێبێت) به‌كافر داناو شه‌هیدی كرد ، كاتێك ده‌ست و قاچیان بڕییه‌وه‌و گه‌شتنه‌ زمانی گریا ، خه‌واریجه‌كان سیفه‌تێكیان هه‌بوو ، زۆر به‌غیره‌ت بوون ، هه‌موو كاتێك ئینسان له‌حه‌ماسه‌ته‌وه‌ ده‌ربپه‌ڕێت غیره‌تی هه‌یه‌ به‌لاَم به‌داخه‌وه‌ به‌زه‌وابتی شه‌رع نه‌به‌ستراوه‌ته‌وه‌ ، وتیان تۆ به‌غیره‌تی بۆ ده‌گریت ؟ وتی : من له‌ترسی مردن ناگریم ، له‌به‌ر ئه‌وه‌ ده‌گریم له‌ساتی زمان بڕینمه‌وه‌ تاكو ساتی گیان ده‌رچوون له‌یادی خوا ده‌كه‌وم ، (تۆ خه‌لیفه‌ی موسوڵمانانت شه‌هیدكرد خه‌می ئه‌وه‌ته‌ یادی خودات پێناكرێ) ، سه‌یری زیاده‌ڕه‌وی بكه‌ن ، بۆیه‌ (سالمی كوڕی عبدالله ی كوڕی عمری كوڕی خه‌تتاب) (ڕه‌زای خوایان لێبێت) عێراقی یه‌ك پرسیارێكی كرد ، ئه‌ویش فه‌رمووی : (يا اهل العراق ما أسئلكم عن الصغيرة ، وما أركبكم لكبيرة) ، واته‌ " ئه‌ی ئه‌هلی عێراق به‌ڕاستی زۆر عه‌جیبن ، پرسیار له‌شتی بچووك ده‌كه‌ن كه‌وا خۆتان ده‌رده‌خه‌ن زۆر به‌ته‌قواو به‌وه‌ره‌عن ، به‌لاَم شتی زۆر گه‌وره‌ش ده‌كه‌ن به‌خه‌یاڵیشتاندا نایه‌ت ".له‌چی یه‌وه‌ ئه‌و قسه‌یه‌ی گوت ؟ له‌قسه‌كه‌ی باوكی یه‌وه‌ كاتێك عێراقی یه‌ك پرسیاری كرد ده‌رباره‌ی خوێنی مێشووله‌یه‌ك ئایا پیسه‌ ؟ پیس نیه‌ ؟ ئه‌ویش پێی فه‌رموو : (يا أهل العراق أهدرتم دم الحسين وتسئلون عن دم البعوضة ؟) واته‌ " ئه‌ی ئه‌هلی عێراق ئێوه‌ خوێنی ئیمامی حوسینتان ڕشت و پرسیار له‌خوێنی مێشووله‌یه‌ك ده‌كه‌ن ".
كه‌واته‌ براگیان ئه‌و توندڕه‌وێتی یه‌ سه‌ری كێشا بۆچی ؟ سه‌ری كێشا بۆئه‌وه‌ی عه‌لی كوڕی ئه‌بی تاڵیب (ڕه‌زای خوای لێبێت) خه‌لیفه‌ی موسوڵمانان شه‌هیدبكرێت ، كه‌واته‌ ده‌بێت وریابن براكانم زیاده‌ڕه‌وی كردن له‌دیندا قبوڵ نیه‌و خزمه‌ت به‌دین ناكات ، (هلك المتنطعون) ئه‌و (تنطع) ه‌ ئیسلام و موسڵمانان به‌ره‌و له‌ناوچوون ده‌بات ، به‌لاَم خوای گه‌وره‌ دینی خۆی هه‌ر ده‌هێڵێ ، كه‌سێكیش توندڕه‌و بێت به‌هه‌لاكه‌تدا ده‌چێت خوای گه‌وره‌ هه‌موومان بپارێزێت .
كه‌واته‌ یه‌كه‌م سیفه‌تی (نوصح) بۆ كتێبه‌كه‌ی خوا زیاده‌ڕه‌وی (الغلو) له‌و دینه‌دا نه‌هێڵرێت ، دیفاع له‌زیاده‌ڕه‌وی نه‌كرێت به‌بیانووی ئه‌وه‌ی ئێمه‌ برای یه‌كترین، برای یه‌كترین له‌سه‌ر سه‌رو له‌سه‌ر چاو به‌لاَم دینی خوا له‌پێش هه‌قی تاكه‌ كه‌سی هه‌ریه‌كێكمانه‌ ، دووه‌م شت (تأويل الجاهلين) ، ته‌ئویلی جاهلین پێچه‌وانه‌یه‌ ، نه‌زانێك دێت شتی حه‌رامت بۆ حه‌لاَڵ ده‌كات ، دینه‌كه‌ت ئه‌وه‌نده‌ بۆئاسان ده‌كات كه‌ زۆر شت هه‌یه‌ حه‌رامه‌و ئه‌هلی نیفاق ده‌یكات ئه‌ویش هه‌مان شت ده‌كات و ته‌ئویلێكی بۆ ده‌بینێته‌وه‌و حه‌لاَڵی ده‌كات ، ئه‌وه‌ ته‌ئویلی جاهیلینه‌ ، به‌و ته‌ئویله‌ نه‌خه‌ڵه‌تێین ، دیفاع بكه‌ له‌دینی خواو دینی خوا وه‌كو خۆی بهێڵه‌وه‌ ، ئه‌گه‌ر بێده‌نگ بین چونكه‌ فلاَنه‌ كه‌س وتی ، نه‌خێر ، ئه‌و شته‌ قبوڵ نیه‌و دینی خوا له‌پێش هه‌موو شتێكه‌وه‌یه‌ .
وه‌ (انتحال المبطلين) ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌شتێك دێننه‌ ناو دینه‌وه‌و له‌دین نیه‌ ، وه‌كو بیدعه‌چی یه‌كان ، كه‌ بیدعه‌ له‌دینی خوادا دروست ده‌كات و وا ده‌زانێت به‌وه‌ له‌خوای په‌روه‌ردگار نزیك ده‌بێته‌وه‌ ، نازانێت به‌هۆی بیدعه‌وه‌ (ماازداد إلى الله إلا بعدا) چونكه‌ بیدعه‌ ڕێگایه‌كه‌ غه‌یری ڕێگای پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) وه‌ بیدعه‌چی یه‌كانیش وه‌كو ئه‌و سێ كه‌سه‌ وان كه‌باسمانكرد ، بۆنمونه‌ ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) له‌دوای نوێژه‌ فه‌رزه‌كان زیكری خوای ده‌كرد ، كه‌سێكی بیدعه‌چیش دێت بیدعه‌یه‌ك ده‌كات و ده‌ڵێت ئێمه‌ ئه‌و زیكره‌ قیاسی ده‌كه‌ین و له‌پێش نوێژه‌كانیش ده‌یكه‌ین ، بۆیه‌ ده‌پرسین ، پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) كردی ؟ نه‌خێر ، ئه‌ی بۆ ده‌یكه‌یت ؟ (الزيادة في الخير خير) (زیاده‌ خێر هه‌ر خێره‌ قه‌یناكا) ، ئه‌ی بۆچی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) به‌و سێ كه‌سه‌ی نه‌فه‌رموو شه‌ونوێژه‌كه‌تان زیاده‌ خێره‌ قه‌یناكا ، تۆ به‌به‌رده‌وامی به‌ڕۆژوی زیاده‌ خێره‌ قه‌یناكا ، نه‌خێر ، ئه‌و زیاده‌ خێره‌ سه‌ر بۆ تاوانه‌ گه‌وره‌كان ده‌كێشێت ، ته‌ماشا بكه‌ن (عبدالله ي كورِي مةسعود) ( ڕه‌زای خوای لێبێت ) چی فه‌رموو كاتێك له‌كوفه‌ ئه‌بی موسای ئه‌شعه‌ری (ڕه‌زای خوای لێبێت) ته‌ماشای كرد كۆمه‌ڵێك له‌مزگه‌وت دانیشتوون (سبحان الله ، ألحمد لله ، ألله أكبر ) به‌به‌رد ده‌كه‌ن و به‌ردی وردیان پێیه‌و سه‌د سه‌د ده‌یژمێرن و به‌و شێوه‌یه‌ زیكر ده‌كه‌ن ، پێی سه‌یر بوو !! له‌سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) شتی وا نه‌بووه‌ ، هات بۆلای (عبدالله ی كوڕی مه‌سعود)و له‌پێش ده‌رگاكه‌ی چاوه‌ڕێی كرد تاوه‌كو (عبدالله) ده‌رچوو ، خوێندكاره‌كانیشی له‌به‌رده‌م ده‌رگاكه‌ی بوون ، كه‌ ده‌رچوو فه‌رمووی چی یه‌؟ فه‌رمووی ئه‌ی (ئه‌با عبدالرحمن) شتێكم بینی له‌مزگه‌وتی كوفه‌ به‌لامه‌وه‌ سه‌یر بوو ، نه‌مبینیوه‌ پێشتر له‌سه‌رده‌می پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ، ئه‌ویش فه‌رمووی : چی یه‌ ئه‌ی ئه‌بی موسا ؟ فه‌رمووی : بابڕۆین بزانین ، كه‌هاته‌ مزگه‌وت و ته‌ماشای كرد حه‌لقه‌ حه‌لقه‌ (بازنه‌ بازنه‌) دانیشتوون و هه‌ریه‌كه‌ چه‌ند به‌ردێكی پێیه‌و ده‌یژمێرێ و زیكری خوای پێده‌كات ، فه‌رمووی : (ما أسرع هلكتكم) " ئای ئێوه‌ چه‌نده‌ زوو به‌هیلاكه‌تدا چوون ". خۆ تاكو ئێستا قاپ و قاچاغی پێغه‌مبه‌ری خوا ماوه‌ (صلى الله عليه وسلم) و جل وبه‌رگه‌كانی ماوه‌ ، ده‌مێكی زۆر نیه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) وه‌فاتیكردووه‌ ، بۆچی ئێوه‌ وا گومڕا بوون ؟ سوێند به‌خوا یان (ئێوه‌ له‌سه‌ر ڕێبازێكن له‌ڕێبازه‌كه‌ی محمد (صلى الله عليه وسلم) باشتره‌ ) یان (له‌سه‌ر ڕێبازی گومڕایه‌تین و سه‌ره‌تای گومڕایه‌تیتان ده‌ست پێكردووه‌ ) ، ئه‌وانیش وتیان : (ما ڕردنا إلا الخیر یا ڕبا عبدالرحمن) ، " ئێمه‌ جگه‌ له‌خێر هیچ شتێكی ترمان مه‌به‌ست نیه‌ " ئه‌ویش پێی فه‌رموون (وكم من مريد للخير لم يصبه) ، واته‌ " چه‌ندین كه‌س نیازیان خێربوو به‌لاَم نه‌یانپێكا ".
وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌ تۆ لێره‌وه‌ بڕۆی بۆ به‌غدا به‌لاَم ڕێگای به‌غدا شاره‌زا نه‌بیت ، به‌لاَم نیه‌تت سه‌د ده‌ر سه‌د به‌غدایه‌ ، بانیه‌تیشت هه‌بێت ئایا نیه‌ت ده‌تگه‌یه‌نێته‌ شوێنێك كه‌ نه‌زانیت و ڕێگاكه‌ی شاره‌زا نه‌بیت ؟ نه‌خێر ناتگه‌یه‌نێت ، جا كاتێك عبدالله ی كوڕی مه‌سعود (ڕه‌زای خوای لێبێت) ئه‌وه‌ی فه‌رموو ، ڕاوی به‌سه‌رهاته‌كه‌ ده‌فه‌رموێت : (ولقد رأيت عامة هؤلاء يطاعنوننا يوم النهروان مع الخوارج) ، واته‌ " زۆربه‌ی زۆری ئه‌و كه‌سانه‌م بینی له‌ڕۆژی نه‌هره‌واندا ێه‌حابه‌یان ده‌كوشت ".
بۆیه‌ ئیمامی (البربهاري) له‌شه‌رحی (سنه‌)دا ده‌فه‌رموێت : (البدعة تبدوا الصغيرة ثم تعودوا كبيرة) ، واته‌ " بیدعه‌ سه‌ره‌تا كاتێك سه‌ر هه‌ڵده‌دات بچووكه‌ به‌لاَم ئه‌و بیدعه‌یه‌ چونكه‌ له‌ڕێ لادانه‌ ورده‌ ورده‌ گه‌وره‌ ده‌بێت و زیاد ده‌كات و سه‌رده‌كێشێت بۆ گومڕایی یه‌كی گه‌وره‌ كه‌ خوێنی ێه‌حابه‌ به‌حه‌لاَڵ دانانه‌ ".
كه‌واته‌ براكانم (انتحال المبطلين) هه‌رشتێكی زیاده‌ بهێنرێَته‌ ناو دین نابێت قبوڵ بكرێت و نابێت بیدعه‌ی كه‌س قبوڵ بكرێت و ڕازی بوونی له‌سه‌ر بكرێت ، ئه‌مما شتی تر كه‌ غه‌یری بیدعه‌ش بهێنرێته‌ ناو دینه‌وه‌ بێگومان به‌هیچ شێوه‌یه‌ك قبوڵ نیه‌ .
یه‌كێكی تر له‌نوێحه‌كانمان به‌رامبه‌ر كتێبه‌كه‌ی خوای گه‌وره‌ ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ئه‌فه‌رموێت : (اقرءوا القرآن وسلوا الله به) (صحيح ألجامع : 1169) ، واته‌ " قورئان بخوێننه‌وه‌و داوای پاداشتی دواڕۆژ بكه‌ن واته‌ داوای به‌هه‌شت بكه‌ن ".چونكه‌ قه‌ومێك دێت ( يتعجلونه ولا يتأجلونه) ، واته‌ قه‌ومێك دێت ده‌یانه‌وێ به‌و قورئانه‌ دونیا بكڕن ، ده‌یانه‌وێ به‌و قورئانه‌ پله‌و مه‌نێه‌ب و پاره‌یان ده‌ست بكه‌وێت و قورئانیان بۆ دونیا ده‌ست كه‌وتنه‌ نه‌ك بۆ ئاخیره‌ت ده‌ستكه‌وتن ، به‌ڵێ زۆر كه‌س له‌و جۆره‌ هه‌یه‌ ، له‌ پرسه‌كاندا داده‌نیشێت و قورئان ده‌فرۆشێت به‌خه‌ڵك ، ده‌ڵێت : ئه‌وه‌نده‌م خوێندووه‌و بای ئه‌وه‌نده‌یه‌ ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ئه‌وه‌ی كرد ؟ ڕازی بوو به‌و كرده‌وه‌یه‌تان ؟ ێه‌حابه‌ به‌ڕێزه‌كان كردیان ؟ ئه‌ی خوای گه‌وره‌ نافه‌رموێت : لِيُنذِرَ مَن كَانَ حَيّاً . (یس : 70)
واته‌ " بۆ ئاگاداركردنه‌وه‌ی زیندووه‌كانه‌ " ، ئه‌ی تۆ ئاگاداری مردوو ده‌كه‌یته‌وه‌ یان زیندوو ؟ مردووه‌كه‌ ڕۆیشت تۆ بۆكێی ده‌خوێنیته‌وه‌ ؟ ئه‌و تازیندوو بوو ئاگای له‌قورئان نه‌بوو دوای مردویی بۆ قورئانی بۆ ده‌خوێنیت و هه‌دیه‌ی ده‌كه‌یت بۆی ؟ تۆ به‌و قورئان خوێندنه‌ت پاره‌ په‌یدا ده‌كه‌یت ، بۆیه‌ ئیمام (سفيان الثوري ) ده‌فه‌رموێت : قه‌ومانێك هه‌ن ، كه‌سانێك هه‌ن ده‌یانه‌وێت به‌هۆی قورئانه‌وه‌ به‌رز ببنه‌وه‌ نه‌ك قورئانیش لای خه‌ڵك خۆشه‌ویست بكه‌ن به‌هۆی ڕه‌وشتی جوانیانه‌وه‌ "، ئه‌مه‌ چی ده‌گه‌یه‌نێت ؟ ئه‌مه‌ ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ كه‌سانێك نه‌ له‌ڕه‌وشتیان وه‌ نه‌ له‌عه‌قیده‌یان و نه‌ له‌مه‌نهه‌جیان موسته‌قیم و ڕاست نین ، به‌لاَم ئه‌و قورئانه‌ ده‌كاته‌ چه‌كێك به‌ده‌ست خۆی له‌پێش چاوی خه‌ڵكی بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵكی ڕێزی بگرێت و پاره‌ی بداتێ و بیژێنێت ، ئه‌وه‌ دونیا خواردنه‌ به‌قورئان ئه‌وه‌ تاوانێكی گه‌وره‌یه‌ خوا بمان پارێزێت ، قورئان به‌كاربهێنه‌ بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵك بۆلای خوا بانگ بكه‌یت ، بۆئه‌وه‌ی خه‌ڵك له‌دڵیاندا خوایان خۆش بوێت و كیتابه‌كه‌ی خوداشیان خۆش بوێت و غه‌یری دینی خوا هیچی تر قبوڵ نه‌كه‌ن ، قورئان بۆئه‌وه‌ بۆخه‌ڵك باس بكه‌ نه‌ك قورئان فرۆشی بكه‌یت ، ئه‌وه‌ی كه‌باسكرا كورته‌یه‌ك بوو له‌نوێح بۆكتێبه‌كه‌ی خودا .
نوێح بۆ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) بریتی یه‌ له‌چی ؟
نوێح بۆپێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) بریتی یه‌ له‌وه‌ی كه‌تۆ سه‌ره‌تا خۆشت بوێت ، وه‌كو ئیمامی عومه‌ر (ڕه‌زای خوای لێبێت) فه‌رمووی ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) تۆم له‌هه‌موو كه‌س زیاتر خۆش ده‌وێت ، جگه‌ له‌نه‌فسی خۆم،پێغه‌مبه‌ری خواش (صلى الله عليه وسلم) پێی فه‌رموو : ئه‌ی عومه‌ر هێشتا ئیمانت ته‌واو نیه‌ ، ئیمامی عومه‌ریش فه‌رمووی (ڕه‌زای خوای لێبێت) تۆ له‌خۆشم خۆشتر ده‌وێت ، پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) پێی فه‌رموو : ئێستا ئیمانت ته‌واوه‌ ئه‌ی عومه‌ر .
جا كه‌ خۆشت ویست نیشانه‌ی خۆشویستنی ڕاسته‌قینه‌ چیه‌؟ خوای په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت : قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ .(ڕل عمران : 31).
ئه‌وه‌ ئایه‌تی تاقیكردنه‌وه‌ی پێ ده‌وترێت ، هه‌ركه‌سێك وا ده‌ربخات كه‌خوای خۆش ده‌وێت ـ زۆریشن ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌وا ده‌ری ده‌خه‌ن و بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن ـ خوای گه‌وره‌ تاقییان ده‌كاته‌وه‌و مه‌رجێكیان بۆ داده‌نێت ، ئه‌گه‌ر مه‌رجه‌كه‌یان تێدابێت ڕاست ده‌كه‌ن ، كه‌ مه‌رجه‌كه‌یان تێدا نه‌بوو ئه‌وا درۆ ده‌كه‌ن ، مه‌رجه‌كه‌ش بریتی یه‌ له‌ (فَاتَّبِعُونِي) واته‌ " شوێن پێغه‌مبه‌ری خوا بكه‌ون (صلى الله عليه وسلم) خوای گه‌وره‌ خۆشی ده‌وێن ".
كه‌واته‌ هه‌ركه‌سێكتان بینی له‌عه‌قیده‌و بیروباوه‌ڕ له‌مه‌نهه‌ج و سلوكه‌كه‌یدا له‌ڕه‌وشت و ئاكاریدا له‌ده‌عوه‌و بانگه‌وازیدا له‌جل و به‌رگ و ڕوكه‌شیدا شوێنكه‌وته‌ی پێغه‌مبه‌ر بوو (صلى الله عليه وسلم) إن شاء ڕلله پێغه‌مبه‌ری خوش ده‌وێت (صلى الله عليه وسلم) و خوای گه‌وره‌ش خۆشی ده‌وێت ، وه‌ هه‌ركه‌سێك كه‌ سه‌یری بكه‌یت ئه‌مریكی یه‌كت بێته‌ پێش چاو له‌شكله‌كه‌ی و له‌جۆری جل و به‌رگه‌كه‌ی له‌جۆری ڕیش تاشینه‌كه‌ی له‌جۆری ملوانكه‌ له‌مل كردنه‌كه‌ی له‌جۆری قسه‌كردن و مه‌كر كردنه‌كه‌ی له‌هیچ شتێكدا له‌پێغه‌مبه‌ری خوا ناچێت (صلى الله عليه وسلم) بزانه‌ درۆ ده‌كات ، ئه‌گه‌ر باسی خۆشویستنی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) بۆ موسوڵمانان بكات ، بۆچی ؟ چونكه‌ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : فَاتَّبِعُونِي .
كه‌واته‌ تۆ كوا شوێنكه‌وته‌ت بۆ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) بۆنمونه‌ نه‌ێێكی ێه‌حیح و ێه‌ریح ، پێغه‌مبه‌ری خوا (ما أسفل الكعبين من الإزار ففي النار) . (صحيح ألجامع : 5529) واته‌ " جل و به‌رگه‌كه‌ت ئه‌گه‌ر له‌گوێزنگه‌كه‌ت (قاپه‌ ڕه‌قه‌ت) بۆ خواره‌وه‌ بوو ئه‌وا له‌ناو ئاگره‌ ".
كوا شوێنی كه‌وتیت ؟ ئه‌میری ئیمانداران عومه‌ری كوڕی خه‌تتاب (ڕه‌زای خوای لێبێت) له‌و كاته‌دا كه‌ (ئه‌بو لوئلوئه‌ی مه‌جوسی) شه‌هیدی كرد ، كه‌ خه‌لیفه‌ی موسوڵمانان خه‌ریكه‌ گیان له‌ده‌ست ده‌دات ، خه‌ڵكی ده‌هاتن خوا حافیزی لێبكه‌ن ، له‌و كاته‌دا گه‌نجێك هاته‌ ژووره‌وه‌و وتی : (شاهێدی ده‌ده‌ین ئه‌ی خه‌لیفه‌ی موسوڵمانان ئه‌مانه‌تی خودات گه‌یاند ) كه‌ گه‌ڕایه‌وه‌و به‌ره‌و ده‌ره‌وه‌ ڕۆشت ، ئیمامی عومه‌ر (ڕه‌زای خوای لێبێت) بینی جل و به‌رگه‌كه‌ی درێژه‌ ، فه‌رمووی : بگه‌ڕێوه‌ دواوه‌وه‌ (إرفع إزارك فإنه أنقى لثوبك وأتقى لربك) ، فه‌رمووی : ( جل و به‌رگه‌كه‌ی به‌رز بكه‌وه‌و كورتی بكه‌ره‌وه‌ چونكه‌ پاكێتی یه‌ بۆ جل وبه‌رگه‌كه‌ت و نیشانه‌ی ته‌قواشه‌ له‌بۆ خودا ) ، به‌مه‌رجێك خوێن له‌لاشه‌ی ئیمامی عومه‌ر ده‌ڕوات و خه‌لیفه‌ی ئیمانداران خه‌ریكه‌ نامێنێت ، خه‌می ئه‌وه‌ بخوات خه‌لیفه‌یه‌ك دابنێ یان جارێ ئه‌وه‌ جل و به‌رگه‌كه‌ی درێژه‌ ، بۆیه‌ نه‌یفه‌رموو كه‌ی كاتی ئه‌وه‌یه‌ ، كه‌ی موشكیله‌ی موسوڵمانان ئه‌وه‌یه‌ ، بۆچی موسوڵمانان به‌وه‌وه‌ مه‌شغول بكه‌ین ؟ بزانه‌ له‌و كاته‌دا فیقهی ێه‌حابه‌ چۆنه‌ ، كه‌ مونكه‌ری بینی له‌شوێنی خۆی قسه‌ ده‌كات .
كه‌واته‌ كه‌سێك گوێ نه‌داته‌ فه‌رمووده‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) گاڵته‌ی به‌سوننه‌ته‌كانی پێغه‌مبه‌ر بێت (صلى الله عليه وسلم) ، به‌پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) بڵێت (محمد فه‌شه‌لی هێنا له‌چه‌ند غه‌زوه‌یه‌كدا ) ، ئه‌وه‌ ده‌بێت بڵێین پێغه‌مبه‌ری خۆش ده‌وێت (صلى الله عليه وسلم)؟ ئه‌گه‌ر سه‌د جاریش وابڵێت ده‌ڵێین درۆ ده‌كات ، به‌به‌ڵگه‌ی قورئان (فَاتَّبِعُونِی) ، كه‌واته‌ برا به‌ڕێزه‌كانم نوێح بۆپێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ئه‌وه‌یه‌ كه‌تۆ خۆشت بوێت و شوێنی بكه‌ویت ، شوێنی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) بكه‌وه‌ به‌ (له‌ڕوكه‌ش و ناوه‌وه‌تدا) ، نه‌ك له‌ڕوكه‌شدا شوێنی بكه‌ویت و له‌دڵتدا نیفاقت هه‌بێت ، په‌نا به‌خوا ، وه‌ سوننه‌ته‌كانی ئه‌و زیندوو بكه‌ره‌وه‌ ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) له‌فه‌رمووده‌یه‌كی ێه‌حیحدا فه‌رموویه‌تی : (ما من نبي بعثه الله في أمة قبلي إلا كان له من أمته حواريون وأصحاب يأخذون بسنته ويتقيدون بأمره ثم إنها تخلف من بعدهم خلوف يقولون ما لا يفعلون ويفعلون ما لا يؤمرون) (صحيح الجامع : 5790) واته‌ " هیچ پێغه‌مبه‌رێك نه‌بوو له‌هیچ ئوممه‌تێك له‌پێش من كه‌خوای گه‌وره‌ ناردبێتی ، ئیللا كه‌سانێكی هه‌بووه‌ ده‌سته‌ی نزیكی خۆی سوننه‌تی ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌یان گرتۆته‌ ده‌ست و شوێنی فه‌رمانه‌كانیان كه‌وتوون ، (ثم إنها تخلف من بعدهم خلوف يقولون ما لا يفعلون ويفعلون ما لا يؤمرون) ، واته‌ " دوای ئه‌وان كۆمه‌لاَنێكی تر دێن كه‌ بانگه‌شه‌ی خۆشویستنی پێغه‌مبه‌ره‌كه‌یان ده‌كه‌ن ، كه‌شتێك ده‌ڵێن و خۆیان ئه‌نجامی ناده‌ن ، كه‌ ئه‌وه‌ سیفه‌تی مونافیقه‌كانه‌ ، وه‌ كارو كرده‌وه‌یه‌ك ده‌كه‌ن كه‌ فه‌رمانیان پێنه‌كراوه‌ ، ئه‌وه‌یان سیفه‌تی كه‌سانی موبته‌دیعه‌ كه‌ عیباده‌تیان هه‌یه‌و فه‌رمانیان پێنه‌كراوه‌ .
كه‌واته‌ براكانم ( نأخذ بسنته ونقتدي بأمره) ، كاتێك پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) ده‌فه‌رموێت ( كاتێك مێشووله‌یه‌ك كه‌وته‌ ناو شله‌ی كه‌سێكتانه‌وه‌ با نوقمی بكات ، چونكه‌ له‌باڵێكی ده‌رد هه‌یه‌و له‌باڵه‌كه‌ی تری ده‌رمان (شیفا) هه‌یه‌ ).نه‌ڵێین باوه‌ڕمان به‌شتی وا نیه‌ ، ده‌بێت بڵێین (صدق رسول الله) ، تێی بگه‌یت و تێی نه‌گه‌یت ، ده‌بێت وته‌كانی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) به‌ڕاست دابنێیت ، وه‌ هه‌ر هه‌واڵێكی تر كه‌فه‌رموویه‌تی ، بۆنمونه‌ ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی : (ما رأيت من ناقصات عقل ودين أذهب للب الرجل الحازم من إحداكن) .(متفق عليه) ، كاتێك پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) باسی ناقێاتی عه‌قڵی ئافره‌ت و دینی ده‌كات ، نه‌ڵێین پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) گاڵته‌ ده‌كات له‌گه‌ڵ ئافره‌تان ، ده‌نا ئافره‌تان ناقیێی عه‌قڵ و دین نین ، نه‌خێر پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ت به‌ڕاست بخه‌ره‌وه‌ ، ئه‌و چی فه‌رمووه‌ تۆ به‌ڕاستی دابنێ و به‌قسه‌ی بكه‌و گوێڕایه‌ڵی فه‌رمانه‌كانی بكه‌ به‌گوێره‌ی توانات ، وه‌ له‌قه‌ده‌غه‌كراوه‌كانیشی دووربكه‌وه‌ره‌وه‌ ، وه‌ شوێن سوننه‌ته‌كانی بكه‌وه‌و دینه‌كه‌ی سه‌ربخه‌ ، (إن تنێروا الله ینێركم )،بۆیه‌ پێویسته‌ ئێمه‌ دینی خوامان له‌خۆمان خۆشتر بوێت و هه‌وڵی سه‌ركه‌وتنی بده‌ین زۆر زیاتر له‌هه‌وڵی په‌یداكردنی پاره‌و سامان و مه‌عیشه‌تی ڕۆژانه‌ی خۆمان ، سوێند به‌خوا وانه‌بین ئه‌وا سَوْفَ يَأْتِي اللّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ (سوره‌ ڕلمائده‌ :54)، واته‌ " خوای گه‌وره‌ قه‌ومێكی تر دێنێت ئه‌وان خوایان خۆش ده‌وێت و خوای گه‌وره‌ش ئه‌وانی خۆش ده‌وێت ، به‌رامبه‌ر ئیمانداران زه‌لیلن و به‌عیززه‌ت و گه‌وره‌شن به‌رامبه‌ر كافران و بێباوه‌ڕان ، وه‌ له‌پێنای خوادا تێده‌كۆشن به‌حوججه‌و به‌ بورهان له‌هه‌موو كاتێك و ساتێكدا ، وه‌ به‌سه‌یف و سینانیش به‌گوێره‌ی گونجاندنی مه‌رجه‌كانی و به‌گوێره‌ی توانا ، وه‌ له‌لۆمه‌ی لۆمه‌كارانیش ناترسن " ، به‌لاَم كه‌تۆ له‌لۆمه‌ی خه‌ڵكی ترسایت و گوتت : وه‌لاَ خه‌ڵكی وا ده‌ڵێت و خه‌ڵكی ڕازی نابێت ، كه‌واته‌ تۆ ناتوانیت دینه‌كه‌ی خوا سه‌ربخه‌یت .
هه‌قی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) زۆره‌ و نوێح بۆ پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) شوێنكه‌وتنی ڕاسته‌قینه‌یه‌ ، بۆیه‌ خۆت بپشكنه‌ و بزانه‌ تا چ ڕاده‌یه‌ك شوێنكه‌وته‌ی پێغه‌مبه‌ریت (صلى الله عليه وسلم) ؟ تا چ ڕاده‌یه‌ك هه‌واڵه‌كانیت هه‌موو قه‌بوڵه‌ ؟ تا چ ڕاده‌یه‌ك تۆ سوننه‌ته‌كانیت لا گه‌وره‌و به‌نرخه‌ ؟ نه‌ك بڵێیت دین دوو به‌شه‌ : (دین بریتی یه‌ له‌ ناوك و توێكڵ ) ، سوننه‌ت توێكڵه‌ جارێك با خۆمانی پێوه‌ مه‌شغول نه‌كه‌ین ، بزانه‌ به‌هۆی ده‌ستگرتنت به‌سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ره‌وه‌ (صلى الله عليه وسلم) خوای گه‌وره‌ سه‌ركه‌وتوت ده‌كات و خۆشی ده‌وێیت و لێت خۆش ده‌بێت ، كه‌ كه‌سێكیش خوای گه‌وره‌ خۆشی بوێت و لێی خۆش بێت بێگومان سه‌ركه‌وتوی ده‌كات .
چواره‌م نوێح بریتی یه‌ له‌ (أئمة المسلمين) ، نه‌ێیحه‌ت بۆ پێشه‌وای موسڵمانان .
پێشه‌وای موسوڵمانان دوو جۆرن :
یه‌كه‌میان : ئه‌هلی عیلم (زانایان) : كه‌ پێشه‌وای موسوڵمانانن پێویسته‌ ئینسان نوێحی هه‌بێت بۆیان و ڕێزیان لێ بگرێت ، هه‌روه‌ها كه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌یه‌كیشیان كرد پێچه‌وانه‌ی قورئان و سوننه‌ت بوو به‌ئه‌ده‌ب و به‌ڕێزه‌وه‌ هه‌ڵه‌كه‌یان بۆ ڕاست بكرێته‌وه‌و نه‌ێیحه‌ت بكرێن ، نه‌ك له‌پێش چاوی خه‌ڵكیش ته‌شهیریان پێ بكرێت ، ئیللا مه‌گه‌ر كه‌زانیت كه‌سێكی عیناده‌و پێچه‌وانه‌ی قورئان و سوننه‌ت و به‌ڵگه‌ ده‌كات ، ئه‌و كاته‌ خه‌ڵكی لێ ئاگادار بكه‌ره‌وه‌ چونكه‌ ئه‌وه‌ له‌سه‌ر ڕێگای ڕاست نیه‌ ، ئه‌وه‌ی كه‌باسكرا هه‌قی عوله‌ما (زانایان).
دووه‌میان : پێشه‌وای موسوڵمانان (ده‌سه‌لاَتداری موسوڵمانان) : به‌شی دووه‌م له‌ پێشه‌وایان بریتین له‌ (حكام) به‌لاَم ده‌سه‌لاَتداری موسوڵمان ، ده‌سه‌لاَتداری موسوڵمان ده‌بێت نوێحت هه‌بێت بۆی ، چۆن ده‌بێت نوێحت هه‌بێت بۆ پێشه‌وای موسوڵمانان ؟ نوێحت به‌وه‌ ده‌بێت كه‌ له‌كاری چاكه‌و مه‌عروفدا له‌گوێڕایه‌ڵی ده‌رنه‌چیت ، ململانێی كورسی و ده‌سه‌لاَتی له‌گه‌ڵدا نه‌كه‌ی ، كه‌ هه‌ڵه‌ی لێ ده‌بینی به‌ئاشكرا نه‌یخه‌یته‌ ڕوو ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ده‌فه‌رموێت : ( هه‌ركه‌سێك نه‌ێیحه‌تێكی بۆ خاوه‌ن سوڵتان هه‌بوو با به‌ئاشكرا نه‌یڵێت و بچێت ده‌ستی بگرێت و بچێته‌ لای و نه‌ێیحه‌تی بكات (بینه‌ وبینه‌) ، قه‌بوڵی كرد ئه‌وه‌ نیعمه‌ته‌ ، ئه‌گه‌ر قه‌بوڵی نه‌كرد ئه‌وا ئه‌مانه‌تی خۆی گه‌یاند إن شاء ڕلله ، به‌لاَم (حكام)ی موسوڵمانان یان موسوڵمانه‌ یان موسوڵمان نیه‌ (كافره‌) ، بێگومان مه‌نزیله‌ له‌به‌ینی دوو مه‌نزیله‌دا نیه‌ ، وه‌كو (موعته‌زیله‌)ه‌كان بڕوایان وایه‌ ، باس له‌حقوقی موسوڵمان ده‌كرێ ، ده‌سه‌لاَتدارێكیش شاهیدی كوفر بۆخۆی بدات ئێمه‌ ناچین به‌زۆر به‌رگی ئیسلامی به‌به‌ردا بكه‌ین و نه‌خێر ئیللا تۆ موسوڵمانیت ، نه‌خێر والله كافریت و (ولا كرامة) ، چیش ده‌كات بابیكات ، به‌لاَم كه‌سێك كه‌شاهیدی كوفر له‌سه‌ر خۆی نادات ، وه‌ به‌خۆی ده‌ڵێت موسوڵمان ، به‌لاَم تاوانی هه‌یه‌ ، لادانی هه‌یه‌ ، هه‌ڵه‌ی هه‌یه‌ ، زوڵمی هه‌یه‌ ، كه‌وتۆته‌ شیركیش ، واقیعی كوفریش بووه‌ ، به‌لاَم به‌خۆی ده‌ڵێت موسوڵمان ، مه‌وقیف له‌گه‌ڵ ئه‌و حاكمه‌دا چۆنه‌ ؟ مه‌وقیف له‌گه‌ڵیدا ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) فه‌رموویه‌تی : (يستنون بغير سنتي ويهدون بغير هديي).(متفق عليه) .
واته‌ " له‌دوای من حاكمانێك دێن كه‌ به‌و هیدایه‌ته‌ كار ناكه‌ن كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) پێی هاتووه‌ ئه‌و هیدایه‌ته‌ش (ئیسلامه‌) ، وه‌ له‌سه‌ر ڕێبازێكن كه‌ جگه‌ له‌ڕێبازه‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا یه‌ (صلى الله عليه وسلم) ، وه‌ له‌وه‌ش خراپتر پێغه‌مبه‌ر

الموضوع الأصلي : بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا // المصدر : منتدياتحلبجةنت // الكاتب: ibn islam

ibn islam ; توقيع العضو

لشكاوى العامه اضغط هنا

الابلاغ عن مواضيع مخالفه من هنا

لترشيح لفريق الاشراف اضغط هنا

لمراسلة الادارة و طلبات الدعم اضغط هنا

بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا Empty

2011-09-20, 05:49

رسالة

بيانات كاتب الموضوع

بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا

المعلومات
الكاتب:	ibn islam
اللقب:	...::\|مدير العام\|::...
الرتبه:
الصورة الرمزية

البيانات
عدد المساهمات :	6825
تاريخ التسجيل :	23/07/2010

التوقيت

الإتصالات

الحالة:

وسائل الإتصال:

لتواصل معنا عبر
الفيس بوك:
تويتر:

مُساهمة

موضوع: رد: بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا

انشر الموضوع

الرد على الموضوع

الابلاغ عن الموضوع

مراقبة هذا الموضوع

نوێح ئه‌وه‌ نیه‌ ته‌نها ولاَتمان ڕزگار بێت ، ئه‌وه‌ داواكاریمانه‌و پێمان خۆشه‌ كه‌س زوڵممان لێ نه‌كات ، به‌لاَم ئه‌ی بۆ عه‌قیده‌مان ڕزگار نه‌بێت له‌شیرك و خورافیه‌ت ، له‌بیدعه‌و شتی زیاده‌ ، ئه‌ی بۆ دینه‌كه‌شمان ئازاد نه‌بێت ؟ جا هه‌ر سه‌ركرده‌و مه‌سئولێك له‌بچووكه‌وه‌ تاكو گه‌وره‌ نه‌ێیحه‌تی ئه‌و میلله‌ته‌ی خۆی نه‌كات كه‌ ده‌ست به‌دینی خواوه‌ بگرێت ، له‌سه‌ر دینی خوا بڕوات ، نه‌ێیحه‌تیان نه‌كات به‌وه‌ی دوور بكه‌ونه‌وه‌ له‌شتی ناشه‌رعی و بێ ئیمانی ، وه‌سیله‌ی زیاد بوونی ئیمانیان بۆ دابین نه‌كات ، وه‌سائیلی به‌ره‌لاَیی و به‌دڕه‌وشتی و ئیلحادو نیفاقیان بۆ زیاد بكات والله غه‌شاشه‌ و خوای گه‌وره‌ به‌هه‌شتی لێ حه‌رام ده‌كات ، وا ده‌زانن مه‌سئولیه‌ت هه‌روا ئاسانه‌ ، ڕبو ژر (ڕه‌زای خوای لێبێت) كاتێك فه‌رمووی : ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) ئه‌گه‌ر بێتو مه‌سئولیه‌تێكم پێ بسپێری ، پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) پێی فه‌رموو : (يا أبا ذر إنك ضعيف) ، (ئه‌ی ئه‌بو زه‌ڕ ئه‌تۆ لاوازی له‌ئاستی ئه‌وه‌دا ) ، مه‌رج نیه‌ تۆ ئیمانت به‌رزه‌ ، هه‌موو كه‌س شیاوی ئه‌و شوێنه‌ نیه‌ ، شه‌رت نیه‌ ئه‌وه‌ی مه‌لایه‌كی باش بوو ئه‌گه‌ر ببێته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌یه‌كیش كه‌سێكی لێهاتوو ده‌بێت ،نه‌خێر له‌وانه‌یه‌ ئه‌و مه‌لایه‌ له‌ئیداره‌ی ئه‌و شاره‌ هیچی لێ نه‌زانێت ، ئه‌گه‌ر بۆماوه‌ی (10) ڕۆژ ئه‌و شاره‌ی به‌ده‌سته‌وه‌ بێت له‌وانه‌یه‌ ئه‌و شاره‌ كاول بێت ، شه‌رت نیه‌ ده‌ڵێم هه‌موو كه‌سێك كه‌ زانابوو یان ئه‌هلی دین بوو بۆ به‌ڕێوه‌به‌ری ناحیه‌یه‌كیش سودی هه‌بێت ، فه‌رمووی : ( مه‌سئولیه‌ت چیه‌ ، تا مه‌سئولیت خه‌ڵك لۆمه‌ت ده‌كات و به‌خراپه‌ باست ده‌كات و لێت ڕازی نیه‌ ، كه‌لێت سه‌ندرایه‌وه‌ نه‌دامه‌ت و په‌شیمانیت بۆ ده‌مێنێته‌وه‌ ).
ته‌ماشای سه‌دام حوسێن بكه‌ دوای (35) ساڵ هه‌ر له‌دونیادا سه‌رشۆڕ بوو پێش ئاخیره‌ت ، جگه‌ له‌و كه‌سه‌ی كه‌دادپه‌روه‌ره‌ ، چونكه‌ مه‌سئول و پێشه‌وا كه‌ دادپه‌روه‌ر بوو ئه‌وا پله‌ی به‌رزه‌ لای خوای په‌روه‌ردگار ، یه‌كه‌مین كه‌س له‌سێبه‌ری عه‌رشی په‌روه‌ردگاردا له‌ڕۆژی قیامه‌ت (پێشه‌وایه‌كی دادپه‌روه‌ره‌) و جیاوازی له‌نێوان هیچ كه‌سدا ناكات ، به‌دادپه‌روه‌ری له‌گه‌ڵ ژێر ده‌سته‌كانی خۆی مامه‌ڵه‌ ده‌كات ، كه‌واته‌ نه‌ێیحه‌تمان بۆ ده‌سه‌لاَتدار چیه‌ ؟ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ململانێی ده‌سه‌لاَت ناكه‌ین به‌به‌ڵگه‌ی فه‌رمووده‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) هه‌ر حاكمێك موسوڵمان بێت ململانێی ده‌سه‌لاَتی له‌گه‌ڵدا ناكه‌ین ، به‌ڵكو دوعای خێریشی بۆ ده‌كه‌ین ، ئیمامی (بربهاری) كه‌ له‌زانای سه‌ده‌ی سێهه‌مه‌ له‌شه‌رحی (سنه‌)دا ده‌فه‌رموێت : (إذا رأيت الرجل يدعوا على سلطان فاعلم أنه صاحب الهوى ، وإذا رأيت الرجل يدعوا لسلطان فاعلم أنه صاحب السنة ).
واته‌ " ئه‌گه‌ر كه‌سێكت بینی دوعای له‌ سوڵتان و حاكمی موسوڵمان ده‌كرد بزانه‌ ئه‌وه‌ كه‌سێكی ئاره‌زوو په‌رست و موبته‌دیعه‌ ، وه‌ ئه‌گه‌ر كه‌سێكت بینی دوعای بۆ سوڵتان ده‌كرد بزانه‌ ئه‌وه‌ له‌سه‌ر سوننه‌ته‌ ". بۆچی؟ چونكه‌ ئه‌گه‌ر ده‌سه‌لاَتدار چاك بێت خه‌ڵكیش چاك ده‌بێت ، كه‌واته‌ ده‌بێت دوعا بكه‌ین ، یاره‌بی بۆخاتر ناوه‌ جوانه‌كانت و سیفاته‌ به‌رزه‌كانت هه‌موو ده‌سه‌لاَتداره‌كانمان وا لێبكه‌ی كه‌ حوكم به‌كتێبی خواو سوننه‌ته‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) بكه‌ن ، وه‌ دادپه‌روه‌ریش بن له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی ، خوایه‌ به‌خته‌وه‌ریان بكه‌یت و یارمه‌تییان بده‌یت ، ئه‌ی ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌دوعایان لێ ده‌كات ؟ ئیمامی (بربهاری) له‌مه‌نهه‌جی ئه‌هلی سوننه‌دا ده‌ڵێت : (بزانه‌ ئه‌وه‌ كه‌سێكی خاوه‌ن هه‌واو ئاره‌زووه‌ ).
نوێح بۆ (وه‌لی ئه‌مره‌كان) ئه‌وه‌یه‌ كه‌خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تیان بدات و به‌دادپه‌روه‌ری كاره‌كانیان ببه‌ن به‌ڕێوه‌ ، نه‌لێیان له‌فێڵین و نه‌ مونافه‌سه‌و مونازه‌عه‌شیان ده‌كه‌ین ، نوێحیان ده‌كه‌ین و ڕازیش نابین به‌هه‌ر بڕیارێكی بێ شه‌رعی كه‌ ده‌یده‌ن ، (خوایه‌ ئێمه‌ لای تۆ به‌ریئین له‌و بڕیاره‌و ڕازیش نین و بێباوه‌ڕین به‌هه‌ر بڕیارێك كه‌دژی دینه‌كه‌ی تۆیه‌) به‌لاَم مانای ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌بڕیارێكی بێ شه‌رعی درا من بكه‌ومه‌ ململانێكردن له‌گه‌ڵی به‌چه‌ك و شمشێر بمه‌وێ پێی ڕاست بكه‌مه‌وه‌ ، زانایانی ئه‌هلی سوننه‌ ده‌فه‌رموون : (أجمع أهل السنة على أن التغير باليد لسلطان ) واته‌ " گۆڕین به‌ده‌ست بۆ سوڵتانه‌ " نه‌ك بۆئێمه‌ی فه‌قیر بێت ، ئێمه‌ به‌ده‌ست ناتوانین مونكه‌ر و خراپه‌ بگۆڕین ، ئێمه‌ نوێح و ئامۆژگاریمان له‌سه‌ره‌ ، قسه‌ی خێر ده‌كه‌ین و مه‌به‌ستمان خێره‌ بۆ هه‌موو خه‌ڵك ، بۆ ده‌سه‌لاَتدار و بێ ده‌سه‌لاَت خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تیان بدات و هه‌مووی به‌گوێره‌ی ڕه‌زابوونی خوا كاربكات و بژیت .
كۆتا خاڵ (ولعامتهم) ، واته‌ " نوێحت هه‌بێت بۆ تێكڕای خه‌ڵكی ".
ده‌بێت موسوڵمانانت خۆش بوێت و مه‌به‌ستت خێربێت بۆیان و دوعای خێریان بۆ بكه‌یت ، ئامۆژگاری خێریان بكه‌یت ، شتێكی بێشه‌رعیان كرد دژیان بوه‌ستیته‌وه‌و نه‌هێڵیت ئه‌نجامی بده‌ن ، وه‌گرنگترین شتیش ده‌بێت له‌ته‌وحیده‌وه‌ ده‌ستی پێبكه‌ین ، سه‌یری پێغه‌مبه‌ر یوسف (علیه السلام) بكه‌ن كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوایه‌ ، ئه‌و ڕاستگۆیه‌ كاتێك له‌به‌ندیخانه‌دایه‌ دوو كه‌س دێن خه‌ونه‌كانیان بۆ ده‌گێڕنه‌وه‌ ، ئه‌ویش ناڵێت وه‌رن باپێتان بڵێم ئه‌و حاكمه‌ی ئێمه‌ كافره‌و زاڵمه‌و ئێمه‌ی گرتووه‌ هه‌ستن با هه‌وڵ بده‌ین له‌ناوی ببه‌ین ئه‌گه‌ر چوینه‌ ده‌ره‌وه‌ ، نه‌خێر ، سه‌ره‌تا له‌ته‌وحیده‌وه‌ ده‌ستی پێ كردو فه‌رمووی : يَا صَاحِبَيِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ، (یوسف : 39) .
واته‌ " ئه‌ی دوو هاوه‌ڵه‌كه‌ی به‌ندیخانه‌م ئایا كۆمه‌ڵه‌ په‌روه‌ردگارێك یان كۆمه‌ڵه‌ په‌رستراوێك هه‌بێت باشتره‌ كه‌ له‌یه‌كتری جیان ، یان ئه‌و خوایه‌ی كه‌ (واحد القهار)ه‌ ". یه‌كه‌م شت له‌ته‌وحیده‌وه‌ ده‌ستی پێكرد ، كه‌ ته‌وحیدی له‌دڵیاندا چاند نه‌ به‌تاغوت ڕازی ده‌بێت ، نه‌ به‌كوفر ڕازی ده‌بێت ، نه‌به‌شیرك ڕازی ده‌بێت ، نه‌به‌ بیدعه‌و نیفاق ڕازی ده‌بێت ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) سیازده‌ ساڵ له‌مه‌ككه‌ بانگه‌وازی بۆ ته‌وحید بوو ، ئه‌ی نه‌هاتن پێشنیازی ئه‌وه‌یان كرد بۆی كه‌ ئه‌گه‌ر تۆ سیاده‌ت و گه‌وره‌یت ده‌وێ ده‌تكه‌ینه‌ گه‌وره‌ی هه‌موان.. چی و چیت پێده‌ده‌ین ، نه‌ك گه‌وره‌یه‌كی كارتۆنیش ، به‌ڵكو ( به‌بێ فه‌رمانی تۆ هیچ بڕیارێك ده‌رناكه‌ین و كۆتایی پێ ناهێنین ، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) نه‌یفه‌رموو ، والله ئه‌مه‌ هه‌لێكی باشه‌ هاتۆته‌ پێشم با قبوڵی بكه‌م ، دوایی ورده‌ ورده‌ فێری ته‌وحیدیان ده‌كه‌م ، فه‌رمووی نه‌خێر ، نه‌سه‌ركردایه‌تیم لێتان ده‌وێ و نه‌پاره‌و ئافره‌ت جوانم لێتان ده‌وێ ، ته‌نها وتی بڵێن (لا إله إلا الله) كه‌ خه‌ڵكی هات به‌ره‌و ته‌وحیدو یه‌كخواپه‌رستی و خوای به‌ته‌نها ناسی ، ئه‌و كات ورده‌ ورده‌ خوای گه‌وره‌ به‌ره‌كه‌ت ده‌خاته‌ ژیانیانه‌وه‌ و ژیانیان خۆش و چاك ده‌بێت .
جا به‌ڕێزه‌كانم نه‌ێیحه‌ت ئه‌ركێكی ئیسلامی یه‌و له‌سه‌ر شانی هه‌موومان واجبه‌ ، جه‌ریری كوڕی عبدالله (ڕه‌زای خوای لێبێت) ده‌فه‌رموێت : (به‌یعه‌تم به‌ پێغه‌مبه‌ری خوادا (صلى الله عليه وسلم) له‌سه‌ر ئیسلام بۆیه‌ به‌مه‌رجی گرت له‌سه‌رم كه‌ نه‌ێیحه‌تی موسوڵمانان بكه‌م ). مه‌رجی به‌یعه‌ته‌كه‌ی له‌دوای موسوڵمان بوون نه‌ێیحه‌تكردنی موسوڵمانان بوو ، كه‌واته‌ براگیان ئه‌وه‌ مه‌رجه‌ له‌سه‌رمان با ئامۆژگاری یه‌كتر بكه‌ین ، با خێرمان بۆ یه‌كتر بوێت ، هه‌ڵه‌ش له‌یه‌كتردا ده‌بینین با بۆیه‌كتری ڕاست بكه‌ینه‌وه‌ و ئامۆژگاری یه‌كتری بكه‌ین ، با گومانی خراپ به‌یه‌كتری نه‌به‌ین و له‌گه‌وره‌وه‌ تابچووك هیچ كه‌سێك له‌نه‌ێیحه‌ت گه‌وره‌تر نیه‌ ، نه‌ێیحه‌ت له‌هه‌موومان گه‌وره‌تره‌ ، پێویسته‌ هه‌موومان قبوڵی بكه‌ین ، وه‌ خوای په‌روه‌ردگاریش له‌سوره‌تی (ڕلعێر)دا ده‌فه‌رموێت ، وَالْعَصْرِ (1) إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ (2) ِالَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ (3) .
بۆیه‌ داواكارم له‌خوای په‌روه‌ردگار ئه‌و نه‌ێیحه‌ته‌مان لێ وه‌ربگرێت ئاخیرمان خێر بكات و له‌گوتنماندا نیه‌تمان ڕه‌زامه‌ندی ئه‌و بێت ، وه‌ له‌گوێگرتنیشماندا ته‌نها نیه‌تمان ڕه‌زامه‌ندی ئه‌و بێت .

شایه‌نی باسه‌ لێره‌دا به‌هۆی ئه‌وه‌ی هه‌ندێ له‌ لایه‌نگرانی حیزبه‌ ئیسلامی یه‌كان و مه‌سئوله‌كان ده‌ستیان كرد به‌ ژاوه‌ ژاوو هه‌وڵیاندا كۆڕه‌كه‌ بشێوێنن و هه‌ندێك له‌گه‌نجه‌كانیان ته‌نانه‌ت هه‌ندێ جنێوو وته‌ی ناشیرینیان ئاراسته‌ی مامۆستاو سه‌له‌فیه‌ت كرد ، بۆیه‌ یه‌كێك له‌كه‌سایه‌تی یه‌ ناوداره‌كانیان كه‌ سه‌ر به‌یه‌كێك له‌حیزبه‌ ئیسلامی یه‌كانی گه‌رمیانه‌و یه‌كێكه‌ له‌مه‌سئوله‌كانی ئه‌و حیزبه‌ به‌پاساوی هێوركردنه‌وه‌ی هۆڵه‌كه‌و هێوركردنه‌وه‌ی خوێندكاره‌ گه‌نجه‌ دڵ گه‌رمه‌كانی هاته‌ سه‌ر شوێنی كۆڕه‌كه‌و بێ پرس مایكه‌كه‌ی گرته‌ ده‌ست و هه‌وڵی ئه‌وه‌ی دا خۆی له‌ناو خوێندكاره‌كانی ده‌ربخا كه‌ زیره‌ك و به‌توانایه‌و ده‌ستی كرده‌ چه‌ند پرسیارێك و چه‌ند شوبهه‌یه‌كی به‌ناوی زانا به‌ڕێزه‌كانی سه‌له‌فی یه‌وه‌ خسته‌ ڕوو ، كه‌سێك ته‌ماشای بكردایه‌و حیزبی یه‌كانی نه‌ناسیبایه‌ ده‌یگوت به‌ڕاستی ئه‌مانه‌ بۆ هه‌موو باسێك و كێشه‌یه‌ك ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆزانایان ، كه‌چی نازانن كتێبیان هه‌یه‌ له‌سه‌ر زانایان و وته‌ی ناشیرینیان ئاراسته‌ ده‌كه‌ن و تۆمه‌تی نابه‌جێیان ده‌خه‌نه‌ پاڵ ، بۆیه‌ لێره‌دا هه‌موو وته‌و پرسیاره‌كانی ئه‌و كه‌سه‌ ده‌خه‌ینه‌ ڕوو :

كه‌سی پرسیاركه‌ر : له‌سه‌ره‌تاوه‌ تاوه‌كو خاڵی چواره‌م موافیقی سوننه‌ت بوو !، له‌و خاڵه‌یان تێبینی له‌سه‌ره‌ ، ئه‌گه‌ر من وه‌ره‌قه‌یه‌ك بنوسم ئه‌سڵه‌ن پێی ده‌چێت نه‌خوێندرێته‌وه‌ ، ئه‌بێت ئه‌وه‌نده‌ كات بدرێت تاوه‌كو ئه‌و مه‌سئه‌له‌یه‌ ڕونبكرێته‌وه‌ ، بزانم ئایا ئه‌م قسانه‌ سه‌له‌فی ێاڵح (عوله‌ما) وایان وتووه‌ ؟ چونكه‌ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : . فََاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ . (ڕلنحل : 43).بزانم ئه‌م قسانه‌ ئه‌هلی زیكرو وایان وتووه‌ یان نا ؟ یه‌كێك له‌وانه‌ ساده‌ترین نمونه‌ .
ئیمامی عه‌لی له‌ته‌فسیری ئایه‌تی وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ .(ڕلنساء : 59) ،ئه‌فه‌رموێت : (ئه‌و (ڕولی اڵمر)انه‌ ئه‌وانه‌ن كه‌ (لم یحكم بما ڕنزل الله) ، ئه‌گه‌ر (حكم بما أنزل الله ، عليكم بالسمع والطاعة) وة ئةطةر (لم يحكم بما أنزل الله ، لا سمع ولا طاعة) .
ئه‌وه‌تانێ له‌ (المجلد 6 : رسائل الشيخ محمد عبدالوهاب) دا كاتيَك باسي تاغوت دةكات دةفةرمويَت : وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ .(ڕلنحل :36) ، تائێره‌ باسی كرد ، به‌لاَم وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ ی باس نه‌كرد ، چونكه‌ (لا إله إلا الله) دوو بةشة (نفي ، ومثبت) .
شێخ (محمد عبدالوهاب)و شێخ (إبن باز) وه‌ (لجنه‌ی عوله‌مای سعودی) : یه‌كه‌م خاڵ ده‌فه‌رموێت (ألحاكم ألجائر ألمغير لأحكام الله) ، كێ هه‌یه‌ وه‌كو عه‌لمانی یه‌كان حوكمی خوای گه‌وره‌ی گۆڕیبێت ؟

وه‌لاَمی شوبهه‌كان :
ئه‌م وه‌لاَمه‌ی كه‌له‌خواره‌وه‌ ئاماژه‌ی پێ ده‌كه‌م له‌لایه‌ن به‌ڕێز (مامۆستا عبداللطیف)ه‌وه‌ دراوه‌ته‌وه‌ ، هه‌ر دوای ته‌واوبوونی كۆڕه‌كه‌ شه‌وه‌كه‌ی له‌ماڵی مامۆستایه‌ك دانیشتن و وه‌لاَمێكی پوخت و به‌پێزی ئه‌و شوبهانه‌ی دایه‌وه‌ ، كه‌ ئه‌گه‌ر ته‌ماشای ئه‌و پرسیارو شوبهانه‌ بكه‌ین تێكه‌ڵ و پێكه‌ڵی یه‌كی ڕوون و ئاشكرای پێوه‌ دیاره‌ ، چونكه‌ مامۆستا پێش ئه‌وه‌ی ئه‌و پرسیار بكات ئه‌و له‌خاڵی چواره‌مدا هه‌مووی به‌پوختی خسته‌ ڕوو ، به‌لاَم پێم وابێت ئه‌و ته‌نها به‌لاشه‌ له‌كۆڕه‌كه‌دا بووه‌و ئه‌سڵه‌ن گوێی له‌مامۆستا ڕانه‌گرتووه‌ تاكو بزانێت جه‌نابی مامۆستا باسی حاكمی موسوڵمان ده‌كات یاخود كافر؟ هه‌روه‌كو له‌سه‌ره‌وه‌و له‌خاڵی چواره‌م هێڵم به‌ژێر ئه‌و وتانه‌دا هێناوه‌ كه‌ مامۆستا باسی كردووه‌و كه‌سی پرسیاركه‌ریش ئاگای لێ نه‌بووه‌ ، وه‌ وه‌لاَمی مامۆستاش بۆ كه‌سی پرسیاركه‌ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ :

وه‌لاَمی مامۆستا عبداللطیف :
ئه‌گه‌ر هه‌قت پێ بوایه‌ نه‌ده‌بوو فه‌وزا دروست بكه‌یت و ده‌ست درێژی و ده‌م درێژی بكه‌یت ، وه‌ له‌هه‌ندێك سنوورو ئاداب ده‌ربچیت كه‌ له‌هیچ قانون و یاسایه‌كی كۆڕو سیمیناردا نیه‌ كه‌س بۆی نیه‌ له‌وانه‌ی دانیشتوون بێنه‌ سه‌ر ته‌ختی كۆڕبه‌ستنه‌كه‌ به‌بێ پرسكردن له‌خۆیه‌وه‌ قسه‌بكات ، بۆیه‌ شوبهه‌یه‌كی خسته‌ ڕوو كه‌ چه‌ند لقێكی لێ ده‌بێته‌وه‌ ، له‌وێ مه‌جالیان نه‌دا وه‌لاَمی بده‌مه‌وه‌ گێره‌ شێوێنی یه‌ك دروست بوو ، كه‌ مه‌جالی ئه‌وه‌ نه‌درا به‌ڵگه‌ی هه‌قیان بۆ ڕونبكرێته‌وه‌و شوبهه‌كه‌ بڕه‌وێته‌وه‌ ، به‌لاَم به‌پێویستم زانی ئه‌وه‌ بێده‌نگی له‌سه‌ر نه‌كرێ ، چونكه‌ چه‌ند چه‌واشه‌كارییه‌كی تێدا بوو :
یه‌كێك له‌وانه‌ قسه‌یه‌كی كرد (رجما بالغیب) وتی له‌وه‌ ده‌چێ ئه‌گه‌ر به‌وه‌ره‌قه‌ بینوسین وه‌لاَم نه‌درێته‌وه‌ ، وه‌ ڕێگا نادات قسه‌ بكه‌ین ، بۆیه‌ ئێمه‌ هاتووین قسه‌ ده‌كه‌ین .
هێشتا هیچ پرسیارێك نه‌خوێندرابوویه‌وه‌ وه‌ پرسیاری هیچ كه‌سێكیش پشتگوێ نه‌خرابوو ، وتاره‌كه‌ی من ته‌واو بوو چاوه‌ڕێی ئه‌وه‌ بووم پرسیاره‌كان بخوێندرێته‌وه‌ ، هه‌ر كاتێك كه‌ ده‌ یان پانزه‌ پرسیار خوێندرابایه‌ته‌وه‌ ئه‌وه‌ی تۆی له‌گه‌ڵ نه‌بوایه‌ ، ئه‌و كات بۆت هه‌بوو بڵێیت پرسیاری ئێمه‌ ناخوێننه‌وه‌ ، جارێ ئێمه‌ هیچ پرسیارێكمان نه‌خوێندبووه‌وه‌ ، له‌وتاره‌كه‌ بوومه‌وه‌ یه‌كسه‌ر ده‌ستان كرد به‌قاڵه‌ قاڵ و فه‌وزا دروست كردن ، هه‌ركه‌سه‌و له‌شوێنی خۆی به‌بێ پاراستنی ئه‌ده‌بی مه‌جلیس ، كه‌واته‌ تۆ له‌خۆته‌وه‌ گومانی ئه‌وه‌ت برد كه‌ ڕێگات پێنادرێت قسه‌ بكه‌یت یان كه‌ پرسیارت ناخوێندرێته‌وه‌ ، ئه‌وه‌ گومانی خراپه‌ به‌موسوڵمانانی ده‌به‌یت ، كه‌كه‌سێك ئاماده‌بێت به‌رامبه‌رتان دابنیشێت ئاماده‌شه‌ گوێتان لێ بگرێت و وه‌لاَمی شوبهه‌شتان بداته‌وه‌ ، به‌لاَم په‌له‌تان كرد .
دوای ئه‌وه‌ وتی ئه‌م قسانه‌ ئایا عوله‌ماو سه‌له‌فی ێالح وایان وتووه‌ ؟ یان نا ؟
ئه‌مه‌ش خۆی له‌خۆیدا چه‌واشه‌كارییه‌كی تره‌ ، كه‌ به‌ناوی عوله‌ماو سه‌له‌فی ێاڵح شوبهه‌كه‌ت بخه‌یته‌ ڕوو (سه‌له‌فی ێالح له‌دۆڵێك و ئه‌و شوبهانه‌ی ئه‌وانیش له‌دۆڵێكی ترن) وه‌ ئه‌و مه‌نهه‌جه‌ی كه‌باسمان كرد به‌فه‌زڵی خوا ئه‌وه‌ مه‌نهه‌جی سه‌له‌فی ێالحه‌ ، وه‌ ئه‌وه‌ی كه‌باسمان كرد ئه‌وه‌ قه‌ولی عوله‌مایه‌ ، چونكه‌ هیچ قسه‌یه‌كمان نه‌كرد من له‌خۆمه‌وه‌ وتبێتم ، هه‌مووی به‌به‌ڵگه‌ی قورئان یان حه‌دیس یان قه‌ولی عوله‌مای له‌سه‌ر بووه‌ سوپاس بۆخوای په‌روه‌ردگار ، كه‌ ده‌ڵێیت (فاسڕلوا ڕهل الژكر) به‌ڵێ : (فاسألوا أهل الذكر) (أهل الذكر) به‌واتای (ئه‌هلی عیلمی ێه‌حیح) كه‌ زانایانی ئه‌هلی سوننه‌و جه‌ماعه‌یه‌.
قه‌ولی ئیمامی عه‌لی هێنایه‌وه‌ (ڕه‌زای خوای لێبێت) كه‌ له‌ته‌فسیری (وأولي الأمر منكم) وتوویه‌تی : (أولي الأمر) ئه‌وانه‌ن كه‌حوكم ده‌كه‌ن به‌ (بما أنزل الله) ئه‌گه‌ر (لم يحكم بما أنزل الله) بوو ئه‌وا فلا سمع ولا طاعة) .
نه‌ێی قه‌وله‌كه‌ی ئیمامی عه‌لی (ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت) ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌بڵێ (وأولي الأمر منكم ) ئه‌وانه‌ن كه‌ حوكم ده‌كه‌ن به‌ (بما ڕنزل الله) ، باسی ئه‌وه‌ ده‌كات ئه‌گه‌ر حوكمیان كرد به‌ (بما أنزل الله) گوێڕایه‌ڵیان ده‌كرێت ، واته‌ (له‌شه‌رعدا گوێڕایه‌ڵی حاكم ده‌كه‌یت) ، ئه‌وه‌ش خیلافی له‌سه‌ر نیه‌ وه‌ له‌قسه‌كانی منیشدا پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌ نه‌وترا ، باسی ئه‌وه‌مان نه‌كرد كه‌ ده‌بێت تۆ گوێڕایه‌ڵی حاكم بكه‌یت ئه‌گه‌ر فه‌رمانی بێ شه‌رعیشت پێبكات ، باسی ئه‌وه‌م نه‌كرد تاوه‌كو تۆ بێیته‌ سه‌ر ته‌ختی كۆڕبه‌ستنه‌كه‌و وا خه‌ڵك چه‌واشه‌ بكه‌یت كه‌ من وتوومه‌ گوێڕایه‌ڵی حاكمیش بكه‌ن له‌بێ شه‌رعیدا ، ئه‌وه‌مان نه‌وتووه‌ ، ئه‌و قسه‌یه‌ی كه‌ كرا له‌سه‌ره‌تاوه‌ تاوه‌كو كۆتایی ئه‌وه‌بوو كه‌ ئه‌گه‌ر حاكم موسوڵمان بێت ئه‌بێت تاعه‌تی بكرێت ، له‌چیدا تاعه‌تی بكرێت ئه‌گه‌ر موسوڵمانیش بێت ؟
ده‌بێت ته‌نها له‌كاری چاكه‌دا (له‌مه‌عروف)دا گوێڕایه‌ڵی بكرێت ، له‌شتێكدا كه‌ بێ شه‌رعی نه‌بێت كه‌ بێشه‌رعی بوو ئه‌وا (لا طاعة لمخلوق في معصية الخالق) ، كه‌واته‌ ئه‌و قسه‌یه‌ی كه‌تۆ له‌وێ ده‌یكه‌یت (هیچ مه‌حه‌لێكی نیه‌ له‌ئیعرابدا) چونكه‌ من هیچ شتێكم نه‌وتووه‌ موخالیفی ئه‌و قه‌وله‌ بێت ، نه‌م وتووه‌ ده‌بێت گوێڕایه‌ڵی حاكم بكرێت له‌شتی بێشه‌رعیدا تاوه‌كو تۆ ئه‌وه‌ باس بكه‌یت ، ئه‌وجا (أولوا الأمر) ئه‌وانه‌ن كه‌ ئه‌مری ئێمه‌یان به‌ده‌سته‌ ، حوكم به‌قورئان و حه‌دیس بكه‌ن یان نه‌یكه‌ن له‌واقیعدا ئه‌و (أولوا الأمر) ه‌ ، (أولوا الأمر) به‌مانای (أصحاب الأمور الدنيا) خاوه‌نی كاروباری دونیای ئێمه‌یه‌ ، ئه‌گه‌ر له‌به‌ریتانیا بژیت سه‌ركرده‌ی به‌ریتانیا (أولوا الأمر) له‌واقیعدا ده‌ڵێم نه‌ك له‌شه‌رعدا ئه‌و (أولوا الأمر) ی تۆ بێت ، به‌لاَم كاری تۆ به‌ده‌ستی ئه‌وه‌ برام ، وه‌كو (كاره‌با ، ئاو ، موچه‌ ، موچه‌ ، ژیانی ڕۆژانه‌ی دونیایی ئه‌و ولاَته‌ )به‌ده‌ستی سه‌ركرده‌كه‌یه‌تی ، كه‌واته‌ وانه‌زانین كه‌ ته‌نها ده‌بێت سه‌د ده‌ر سه‌د حاكم حوكمی به‌قورئان و حه‌دیس كرد ئه‌وا (ڕولوا ڕلامر) ه‌ ، ئه‌گه‌ر نا ئه‌وا (ڕولوا اڵمر) نیه‌ ، نه‌خێر هه‌ر (أولوا ألأمر) ه‌ ، به‌لاَم كام (أولوا ألأمر) ه‌یه‌ كه‌ خوای گه‌وره‌ فه‌رموویه‌تی گوێڕایه‌ڵی بكه‌ ؟
ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌شه‌رعدا گوێڕایه‌ڵی بكه‌یت ، ئێمه‌ی ئه‌هلی سوننه‌و جه‌ماعه‌ت باوه‌ڕمان نیه‌و ئیعتیقادمان نیه‌ كه‌ له‌بێ شه‌رعیدا تاعه‌تی هیچ كه‌سێك بكرێت ، كه‌واته‌ پێویست ناكات فه‌له‌سه‌فه‌ له‌سه‌ر ئه‌هلی سوننه‌ لێبدرێت و واده‌رببڕێت كه‌ ئه‌وان ده‌ڵێن با ئێمه‌ گوێڕایه‌ڵی كاربه‌ده‌ستان بكه‌ین به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ك ، ئه‌وه‌مان نه‌گوتووه‌ ، هه‌ركه‌سێك كه‌ئاماده‌ی كۆڕه‌كه‌ بوبێت ئه‌گه‌ر ئینێافی هه‌بێت چاك ده‌زانێت قسه‌كان چی بوو .
دوای ئه‌وه‌ وای ده‌ربڕی كه‌ ئه‌گه‌ر حوكم به‌قورئان و سوننه‌ت نه‌كات ئه‌وا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك گوێڕایه‌ڵی ناكرێت ، ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌ ، له‌و شته‌دا كه‌ بێشه‌رعی یه‌ نابێت گوێڕایه‌ڵی بكرێت ، ئه‌گه‌ر حاكم موسوڵمان بوو فه‌رمانێكی بێشه‌رعی پێكردیت ئه‌وا له‌و خاڵه‌دا گوێڕایه‌ڵی ناكرێت ، به‌لاَم له‌شته‌ شه‌رعی یه‌كاندا پێویسته‌ گوێڕایه‌ڵی بكرێت .
كه‌باسی ئه‌وه‌ش كرا نازانم (شێخ إبن باز و شێخ محمد عبدالوهاب و لجنه‌ی دائیم ) ئه‌وه‌ به‌س بۆ چه‌واشه‌كردنی خه‌ڵكه‌ كه‌ ئه‌وان ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ بۆلای عوله‌ما ، فه‌رموون فه‌توای شێخ إبن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) كه‌ پرسیاری لێكراوه‌ له‌كتێبی (ألمراجعات في فقه الواقع السياسي والفكري على ضوء ألكتاب والسنةوعلى السماحة ألشيخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز) .........
ئه‌مڕۆ چه‌واشه‌كارییه‌كه‌ ئه‌وه‌ بوو كه‌ ئه‌گه‌ر حاكم حوكم به‌ (بما ڕنزل الله) نه‌كات ئه‌وا ده‌بێت خروج بكرێت له‌سه‌ری ، باسی ئه‌وه‌ ناكات ، به‌ڵًگه‌ی چی یه‌ (شیخ إبن باز) ؟ به‌ڵگه‌ی ئه‌و فه‌رمووده‌یه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوایه‌ (صلى الله عليه وسلم) كه‌ ده‌فه‌رموێت : (من رأى من أميره شيئا يكرهه فليصبر عليه فإنه من فارق الجماعة شبرا فميتته جاهلية) ،(متفق عليه) .
واته‌ " هه‌ركه‌سێك له‌ئه‌میره‌كه‌ی دا ده‌بینێت بێ شه‌رعی خوا ده‌كات ئه‌وا باڕقی له‌و تاوانه‌و سه‌رپێچی یه‌ بێت و گوێڕایه‌ڵی نه‌كات به‌لاَم با ده‌ست له‌گوێڕایه‌ڵی كردنی نه‌كێشێته‌وه‌و خروج بكات له‌سه‌ری ، چونكه‌ له‌و شته‌دا بێشه‌رعی كردووه‌ ، چونكه‌ هه‌ركه‌سێك بێتو له‌گوێڕایه‌ڵی وه‌لی ئه‌مر ده‌رچێت كه‌ موسوڵمان بێت و له‌جه‌ماعه‌تی موسوڵمانان ده‌رچێت كه‌ له‌ژێر ئه‌ماره‌تی حاكمێكی موسوڵمان دان ، ئه‌وا كه‌ بمرێت به‌جاهیلی و نه‌فامی ده‌مرێت ".
ئه‌وه‌ بریتی یه‌ له‌فه‌توای إبن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) ، كه‌ ده‌فه‌رموێت : ( حاكم كه‌ تاوانی كرد یان فه‌رمانێكی بێشه‌رعی ده‌كات له‌وه‌دا تاعه‌ت و گوێڕایه‌ڵی ناكرێت نه‌ك به‌موتڵه‌قی و به‌ڕه‌هایی و خروج بكه‌یت له‌حاكم و شۆڕش دژی دروست بكه‌یت و ململانێی سوڵته‌ی له‌دژ بكه‌یت ). ئه‌وه‌ش قه‌ولی إبن باز (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) بۆئه‌وه‌ی كه‌س ئیستدلال به‌قه‌وله‌كه‌یه‌وه‌ نه‌كات ، چونكه‌ إبن باز له‌و توندڕه‌وی و زێده‌ڕه‌وی و خه‌ڵك به‌كافر دانان و ململانێی سوڵته‌ ڕازی نیه‌ و به‌شه‌رع و به‌سوننه‌تی نازانێت .
قه‌ولێكی تری هێنایه‌وه‌ قه‌ولی شێخ محمد كوڕی عبدالوهاب (ڕه‌حمه‌تی خودای لێبێت) كه‌ له‌ (المجموع الرسائل للشيخ محمد بن عبدالوهاب) باسی ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ (ألحاكم ألجائر ألمغير لشرع الله) ، ئه‌مه‌یان كێ یه‌؟
ئه‌وه‌ تاغوته‌ ، چونكه‌ ئه‌وه‌ی خسته‌ ڕوو كه‌ گوایه‌ من باسی ئه‌وه‌م كردووه‌ كه‌ (أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ) به‌لاَم (وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ) م باس نه‌كردووه‌ ، به‌ڕاستی ئه‌وه‌ زوڵمه‌ ، چونكه‌ له‌وتاره‌كه‌دا زۆر به‌ئاشكرا باسی ئه‌وه‌ كرا (هه‌ر حاكمێك نه‌ێیحه‌تی گه‌له‌كه‌ی خۆی نه‌كات و نه‌ێیحه‌تی خه‌ڵكه‌كه‌ی نه‌كات بۆ دین و وه‌سائیلی دینداری بلاَونه‌كاته‌وه‌ ، ئه‌وه‌ غه‌شاشه‌و خیانه‌تكاره‌و ده‌چێته‌ جه‌هه‌ننه‌مه‌وه‌ ).
حوكمی ئه‌وه‌ی دا كه‌من باسی (إيمان بالله) م كردووه‌ ، به‌لاَم باسی (كفر بالطاغوت) و نه‌كردووه‌ .
بێگومان ئه‌وه‌ بوهتانه‌ ، وه‌ زۆر درۆ بۆ هه‌ڵبه‌ستنێكی ئاشكراشه‌ ، چونكه‌ چه‌ند جار دووباره‌م كرده‌وه‌ كه‌ (به‌غه‌یری شه‌رعی خواو به‌غه‌یری دینی خوا ئیمانمان نیه‌و باوه‌ڕمان به‌هیچ شتێكی تر نیه‌ ، وه‌ غه‌یری ئه‌و دینه‌ش هیچ شتێكی تر قبوڵ ناكه‌ین ، وه‌ هه‌ر بڕیارێكی تر له‌په‌ڕله‌مان یان له‌غه‌یری په‌ڕله‌مان كه‌ موخاله‌فه‌ی شه‌رعی خوا بكات ئێمه‌ پێی ڕازی نین ) گوترا یان نه‌گوترا ؟
كه‌واته‌ ئه‌وه‌ بوهتانه‌ چۆن تۆ بوهتانێك ده‌كه‌یت كه‌ چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌ك پێش قسه‌كه‌ی تۆ باسی ئه‌وه‌ كرا كه‌ ئێمه‌ باوه‌ڕمان به‌غه‌یری دینی ئیسلام و به‌غه‌یری شه‌رعی خوا نیه‌ ، وه‌ باوه‌ڕیشمان به‌په‌رستنی غه‌یری خوداش نیه‌ ، وه‌ مانای تاغوت خه‌ڵكی له‌ئه‌هلی سوننه‌وه‌ فێر بووه‌ ، نه‌ك تۆ بێیت فه‌لسه‌فه‌مان به‌سه‌ردا بكه‌یت و تاغوتمان فێر بكه‌یت كه‌ تاغوت چی یه‌؟ زانایانی ئه‌هلی سوننه‌ مانای ڕاسته‌قینه‌ی تاغوت بۆ خه‌ڵكی باس ده‌كه‌ن ، نه‌ك كه‌سانێك له‌ئه‌هلی سوننه‌ لایان دابێت و ئینحیرافیان كردبێت ، له‌وتاره‌كه‌شدا چه‌ند جار باسی ئه‌وه‌ كرا كه‌ غه‌یری ئه‌وه‌ قبوڵمان نیه‌و (هه‌ر بڕیارێك بدرێت قبوڵ نیه‌ و هه‌ر حوكمێك غه‌یری ئیسلام قبوڵ نیه‌) ، تۆش بێیت بڵێیت باسی (أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ) ی كرد به‌لاَم باسی (وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ) ی نه‌كرد ، ئه‌وه‌ درۆیه‌ ، چونكه‌ قسه‌كان تۆماركراوه‌و ده‌یسه‌لمێنێت كه‌ تۆ بوهتانت كرد و ده‌ته‌وێ خه‌ڵك چه‌واشه‌ بكه‌یت و وه‌ وابزانیت كه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ تاغوتین و پاڵپشتی تاغوت ده‌كه‌ین و هاوكاری تاغوتین ، هه‌ركه‌سێكیش كه‌ چاوی هه‌بێت و گوێی هه‌بێت و عه‌قڵی هه‌بێت ده‌زانێت كه‌ ئایا سه‌له‌فی له‌گه‌ڵ تاغوته‌ ؟ سه‌له‌فی له‌په‌ڕله‌مان داده‌نیشێت ؟ سه‌له‌فی ئه‌ندام په‌ڕله‌مانه‌و موچه‌ی هه‌یه‌و مانگی چه‌ند ده‌فته‌ر دۆلار وه‌رده‌گرێت یان ئه‌وان ؟ سه‌له‌فی یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و سه‌ركردانه‌دا داده‌نیشێت كه‌ ئه‌وان خۆیان به‌كافریان ده‌زانن و له‌گه‌ڵیان داده‌نیشن و پێده‌كه‌نن و سه‌ردانی یه‌كتری ده‌كه‌ن ؟ .
كه‌واته‌ بۆ ڕاستی یه‌كان له‌خه‌ڵكی بگۆڕدرێت ؟ بۆ واپیشانی خه‌ڵكی بدرێت كه‌ ئێمه‌ی سه‌له‌فی له‌گه‌ڵ تاغوتین ، به‌لاَم خۆیان دوژمنی تاغوتن ؟ واقیعتان هه‌مووی به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ ئێوه‌ له‌گه‌ڵ كێن ؟ ئه‌ی دوێنێ و پێرێ له‌گه‌ڵ (زه‌حمه‌ت كێشێك)و (حسك)ێكی سۆشیالیست یه‌كتان نه‌گرت ؟ دوو حیزبی مردووتان زیندوو نه‌كرده‌وه‌ ؟ نه‌تانهێنانه‌ ناو په‌ڕله‌مان و كورسیتان بۆیان به‌ده‌ست نه‌هێنان به‌ده‌نگی ئیسلامی یه‌كان ؟ كێ له‌گه‌ڵ تاغوته‌ ؟ دیاره‌ ئه‌و كه‌سه‌ له‌گه‌ڵ تاغوته‌ ، كێ دیفاع له‌شه‌خێ په‌رستی و گۆڕپه‌رستی ده‌كات ؟ سه‌ردانیان ده‌كات و به‌شان و باڵیاندا ده‌ڵێ و ناوێرێت باسیان بكات ، ئه‌وه‌ تاغوت نیه‌ ؟ بۆ باسی ناكه‌ن ؟
كه‌واته‌ ڕاستی یه‌كان له‌خه‌ڵكی نه‌شێوێنرێت ، ئه‌مجا ئه‌وه‌ی (شیخ الإسلام) محمدی كوڕی عبدالوهاب (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) كه‌ باسی ده‌كات (ڕلحاكم ڕلجائر ڕلمغیر لشرع الله) یبین لقول الله تعالى أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُواْ بِهِ ، (ڕلنساء : 60) .
شیخ محمدی كوڕی عبدالوهاب باسی چی كرد ؟ كه‌ باسی ئه‌و تاغوته‌ی كرد كه‌ شه‌رعی خوا ده‌گۆڕێت ، ئه‌و ئایه‌ته‌ی به‌به‌ڵگه‌ هێنایه‌وه‌ أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُواْ بِهِ .
با ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌ته‌ بخوێنینه‌وه‌ له‌ته‌فسیری ئه‌هلی سوننه‌و بزانین چۆن ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌ته‌ ده‌كه‌ن ، ئیمامی إبن كپیر (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) له‌ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌ته‌دا بۆمان باس ده‌كات و ده‌فه‌رموێت (هذا إنكار من الله عز وجل ) ، واته‌ " ئه‌وه‌ ئینكاری یه‌كه‌ له‌خوای په‌روه‌دگار له‌سه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ بانگه‌شه‌ی ئیمان ده‌كه‌ن ، به‌لاَم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ده‌یانه‌وێ بۆ حلكردنی كێشه‌و گرفته‌كانیان حوكم به‌غه‌یری قورئان و سوننه‌ت بكه‌ن ".
ئه‌وه‌ باسی ئه‌وه‌ ده‌كات ، ئه‌وجا ده‌فه‌رموێت :..........( به‌عه‌ره‌بی ).
ئایه‌ته‌كه‌ بۆمونافیقه‌كان دابه‌زی و باسی ئه‌وان ده‌كات كه‌ویستیان حوكم به‌جاهیلیه‌ت بكه‌ن ، ئه‌و ئایه‌ته‌ زه‌می هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌كات كه‌ له‌حوكمی قورئان و سوننه‌ت لاده‌ده‌ن و بۆ حوكمی باتڵ ده‌ڕۆن .
ئه‌گه‌ر بێتو خۆتان بپشكنن له‌زۆر شتدا حوكمتان به‌قورئان و سوننه‌ت نیه‌ ، كه‌واته‌ ئێوه‌ش تاغوتن ، ئه‌ی مۆسیقاتان حه‌لاَڵ نه‌كرد ؟ ئه‌ی مه‌سره‌حیتان حه‌لاَڵ نه‌كرد ؟ ئه‌ی چه‌ند ئاهه‌نگتان نه‌گێڕا له‌گه‌ڵ حسك و له‌گه‌ڵ زه‌حمه‌تكێش به‌یه‌كه‌وه‌و به‌تێكه‌ڵی ژن و پیاو ؟ ئه‌ی ئه‌وه‌ حوكمی خوایه‌ ؟ ئه‌ی ئه‌وه‌ حوكمی (بما أنزل الله) بوو كردتان ؟ ئه‌گه‌ر بێتوو باسی ئه‌وه‌ بكه‌ین كه‌چیتان كردووه‌ خۆتان ته‌كفیری خۆتان ده‌كه‌ن به‌س به‌قاعیده‌ی خۆتان ، چونكه‌ له‌زۆر شتدا حوكم به‌ (بما أنزل الله) ناكه‌ن .
هه‌روه‌ها ئیمامی إبن كپیر (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) له‌ته‌فسیری ئایه‌ته‌كه‌دا دوای ئه‌وه‌ ده‌فه‌رموێت :( كه‌ ئه‌گه‌ر بانگیان كردی بۆ قورئان و بۆ سوننه‌ت ، ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ ده‌یانه‌وێ حوكم به‌تاغوت بكه‌ن ، ئه‌وانه‌ دوور ده‌كه‌ونه‌وه‌ لێت ) ، دوای ئه‌وه‌ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : أُولَـئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغاً ، (ڕلنساء : 63).
دواتر ده‌فه‌رموێت : (ئه‌وانه‌ی كه‌حوكم به‌قورئان و سوننه‌ت ناكه‌ن و بۆ تاغوت ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ له‌حوكمه‌كانیاندا ئه‌و كۆمه‌ڵه‌ (مونافیقن) و خوای گه‌وره‌ش ده‌زانێت چی له‌دڵیاندایه‌و سزایان ده‌دات له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ، هیچ له‌خوای گه‌وره‌ ون نابێت ).
ته‌ماشای چاره‌سه‌ری قورئان بكه‌ن ، قورئان نه‌یفه‌رموو ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ نایانه‌وێت حوكم به‌قورئان و سوننه‌ت بكه‌ن و حوكم به‌تاغوت ده‌كه‌ن ، ده‌ی بڕۆن هێڕشیان بكه‌نه‌ سه‌ر شۆڕشیان دژ بكه‌ن ململانێیان له‌گه‌ڵدا بكه‌ن ، نه‌خێر ، فه‌رمووی : (سوپاسی ئه‌وه‌ بكه‌ كه‌ خوا ده‌زانێت چی له‌دڵیاندایه‌و خوا ده‌زانێت ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌شیان چی تێدایه‌ ، پێویست ناكات تۆ توند بیت ئه‌ی محمد (صلى الله عليه وسلم) له‌گه‌ڵیاندا له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی حوكم به‌تاغوت ده‌كه‌ن ، توندی ناوێت ، نه‌ك شته‌كه‌ ئه‌وه‌ ناهێنێت ، شته‌كه‌ ئه‌وه‌ ده‌هێنێت ، به‌لاَم چاره‌سه‌رت بۆ ئه‌وه‌ ده‌بێت چۆن بێت ؟ پشتیان تێبكه‌و ئامۆژگارییان بكه‌و نه‌هییان لێ بكه‌ له‌و نیفاقه‌ی كه‌ له‌دڵیاندایه‌ ، به‌لاَم چۆن ؟ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغاً ، واته‌ " ئامۆژگارییان بكه‌ له‌به‌ینی خۆت و ئه‌واندا ، نه‌ك به‌ئاشكرا له‌پێش چاوی خه‌ڵك ، به‌وته‌یه‌كی زۆر كاریگه‌ر ئامۆژگارییان بكه‌و پێیان بڵێ ئه‌وه‌ی كه‌ده‌یكه‌ن خه‌ته‌ره‌ ، ئه‌گه‌ر بێتوو به‌و نیفاقه‌وه‌ بمرن بۆ جه‌هه‌ننه‌م ده‌ڕۆن ، نه‌یفه‌رموو : به‌ئاشكرا بڕۆنه‌ سه‌ر مینبه‌ر و بڵێن ئه‌وانه‌ كافرن و تاغوتن و (حكم بغیر ما ڕنزل الله) ده‌كه‌ن ، ئه‌وه‌ ته‌فسیری قورئان بۆ ئه‌و ئایه‌ته‌ی كه‌ شیخ محمدی كوڕی عبدالوهاب (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) هێنای ئه‌وه‌ ته‌فسیره‌كه‌یه‌تی ، كه‌ یه‌كه‌م جار پشتیان تێ بكه‌ ، ئامۆژگارییان بكه‌ به‌شێوه‌یه‌كی كاریگه‌ر و به‌نهێنی له‌نێوانی خۆتاندا ، ئه‌وه‌ ته‌فسیری ئایه‌ته‌كه‌یه‌.
كه‌ تۆ ده‌ڵێیت بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆلای (أهل الذكر) به‌ڵێ ئه‌وه‌ (أهل الذكر) ه‌ ، كه‌ ئیمامی إبن كپیره‌ (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) ئه‌وه‌ ته‌فسیری ئه‌وه‌ بۆ ئایه‌ته‌كه‌ ، به‌لاَم ئایا ئێوه‌ به‌و شێوه‌یه‌ ته‌فسیری ده‌كه‌ن ؟
خۆ ئێمه‌ ئه‌مڕۆ وتمان با نه‌ێیحه‌تی حاكم بكرێت ، ئێوه‌ به‌لاتانه‌وه‌ عه‌قیده‌ی مورجیئه‌یه‌و به‌لاتانه‌وه‌ ته‌نازولیه‌ ، نه‌خێر ، خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغاً ، ئه‌و كه‌سه‌ش كه‌ ده‌یه‌وێت حوكم به‌تاغوت بكات ، خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : أُولَـئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغاً .
ئێمه‌ ناڵێین (حكم بغير ما أنزل الله) ناكه‌ن ، ئێمه‌ ده‌ڵێن حوكم به‌و جۆره‌ ناكه‌ن ، به‌لاَم ده‌ڵێین چۆن مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكه‌ین ؟ به‌و شێوه‌یه‌ی كه‌ خوای فه‌رموویه‌تی و سه‌له‌فی ێالح جێبه‌جێیان كردووه‌ ؟ یا به‌و شێوه‌یه‌ی كه‌ خه‌واریجه‌كان جێبه‌جێیان كردووه‌ ؟ ، ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت له‌سه‌ر مه‌نهه‌جی سه‌له‌فی ێالح بڕۆین وه‌ به‌و شێوه‌یه‌ ئایه‌ته‌كانی قورئان ته‌فسیر بكه‌ین كه‌ إبن كپیر و إبن باز و نمونه‌ی وه‌كو ئه‌وان ته‌فسیریان كردووه‌ له‌زانایانی ئه‌هلی سوننه‌و جه‌ماعه‌ت .
هه‌روه‌ها شیخ (عبدالرحمن ڕلسعدی) كه‌ یه‌كێكه‌ له‌موفه‌سیره‌كانی قورئان و پێم وایه‌ ئه‌وانیش ده‌زانن كێ یه‌؟ ئه‌و چی ده‌فه‌رموێت (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت له‌ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌تانه‌دا كه‌ خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت : فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِيغاً .
ده‌فه‌رموێت : ( ئه‌وانه‌ی كه‌حوكم به‌تاغوت ده‌كه‌ن تۆ ئیهمالیان بكه‌و گوێیان مه‌ده‌رێ و پشتگوێیان بخه‌ ، حوكمی خوایان بۆ ڕوون بكه‌ره‌وه‌ ، ئه‌گه‌ر بێتوو به‌و شێوه‌یه‌ مانه‌وه‌ ئه‌و كاته‌ وه‌زعیان زۆر خه‌ته‌ره‌ ، وه‌ هه‌روه‌ها به‌نهێنی ئامۆژگارییان بكه‌و ئه‌و كاره‌تان كه‌ حوكم به‌تاغوته‌ خه‌ته‌ره‌و با له‌نێوانی خۆت و ئه‌واندا به‌نهێنی بێت ، چونكه‌ ئه‌وه‌ سودو سه‌ركه‌وتنی زیاتره‌ بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ده‌ف بپێكیت ، به‌ڵكو ئه‌وان په‌شیمان ببنه‌وه‌و بگه‌ڕێنه‌وه‌ ).
تۆ له‌سه‌ر مینبه‌ر بڵێ فلاَنه‌ كه‌س كافره‌ ، بێگومان ئه‌وه‌ سودی نیه‌و به‌ڵكو زه‌ره‌ری هه‌یه‌ ، زیاتر ئه‌ویش دژایه‌تیت ده‌كات و مه‌نعی ئیسلامه‌تیت ده‌كات ، ئه‌وه‌ی كه‌باسكراو خرایه‌ ڕوو ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌ته‌ بوو كه‌ ئیمامی محمدی كوڕی عبدالوهاب (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) ئیشاره‌تی پێكردو جه‌نابتیش قه‌ولی ئه‌وت كرده‌ به‌ڵگه‌ ، كه‌ ته‌فسیره‌ ڕاسته‌قینه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ زانایانی موفه‌سیری قورئان فه‌رموویان ، وه‌ له‌نه‌ێی ئایه‌تی قورئاندا هاتووه‌ ، كه‌ ئه‌و نه‌ێیحه‌ته‌ ده‌گرێته‌وه‌ ئێمه‌ ئه‌مڕۆ باسمان كرد ، نه‌ك ئه‌و چه‌واشه‌كارییه‌ی كه‌ تۆ باستكرد .
وه‌ خاڵێكی تریش كه‌ چه‌واشه‌كاری تێدابوو باسی ئه‌وه‌ بوو كه‌ حوكم به‌ (غير ما أنزل الله) هه‌موو به‌یه‌ك شێوه‌ حیساب كرد ، هه‌ر حاكمێك حوكم به‌ (غير ما أنزل الله) بكات ئه‌وه‌ كافره‌و ده‌بێت خروج بكرێت له‌سه‌ری و ته‌واو گوێڕایه‌ڵی نیه‌ ، ئایا ڕاسته‌ ئه‌و قسه‌ ؟
له‌سه‌ره‌تای قسه‌كانی دا وته‌ی ئیبنو قه‌ییم (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) به‌به‌ڵگه‌ هێنایه‌وه‌ ، ئیمامی ئیبنو قه‌ییم (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) له‌ كتێبی (ڕلروح)دا چی ده‌فه‌رموێت ؟ ده‌فه‌رموێت : (وڕما الحكم المبدل) حوكمێك كه‌ به‌ته‌واوی ته‌بدیل كراوه‌ (گۆڕدراوه‌ به‌حوكمێكی تر) كه‌ حوكمی خوا نیه‌ ، نابێت ئه‌و حوكمه‌ جێبه‌جێ بكرێت وه‌ نابێت كاری پێبكرێت ، وه‌ دروستیش نیه‌ شوێنی بكه‌ویت ، وه‌ ئه‌و كه‌سه‌ش كه‌ حوكم به‌ (غير ما أنزل الله) ده‌كات له‌نێوان (كوفرو زوڵم و فیسق) دایه‌ ، نه‌یفه‌رموو : هه‌مووی كافره‌ ، ده‌فه‌رموێت له‌نێوان سێ شت دایه‌.
هه‌روه‌ها له‌كتێبی (ألصلاة وحكم تاركها) له‌ (المجلد 1، ص 267) دا ده‌فه‌رموێت : (وأما الحكم بغير ما أنزل الله وترك الصلاة فهو من الكفر العملي قطعا) ، واته‌ " حوكم كردن به‌جگه‌ له‌وه‌ی خوای گه‌وره‌ دایبه‌زاندووه‌و وازهێنان له‌نوێژه‌كان ئه‌وه‌ كوفری عه‌مه‌لین به‌ته‌واوی ". نافه‌رموێت ئه‌وه‌ كوفری ئیعتیقادیه‌ .
دیسانه‌وه‌ له‌كتێبی (ألصلاة وحكم تاركها) له‌ (المجلد 1، ێ 74)دا ده‌فه‌رموێت : (حكم (بغير ما أنزل الله) كوفرێكی عملی یه‌ (كرداره‌كی ) یه‌ نه‌ك ئیعتیقادی (بیروباوه‌ڕی) بێت (وهذا الكفر لايخرجه من الدائرة الإسلامية ) وه‌ ئه‌و جۆره‌ كوفره‌ش له‌دائیره‌ی ئیسلامه‌تی ده‌ری ناكات به‌یه‌كجاری ).
كه‌واته‌ هه‌ر به‌موسوڵمان ده‌مێنێت یان نا ؟ به‌موسوڵمان ده‌مێنێته‌وه‌ به‌لاَم زاڵمه‌ یان كافره‌ یان فاسیقه‌، ئه‌گه‌ر ئیعتیقادو بیروباوه‌ڕی وانه‌بێت كه‌ دروسته‌ حوكم (بغير ما أنزل الله) بكرێت.
له‌شوێنێكی تردا هه‌ر له‌و كتێبه‌دا ده‌فه‌رموێت : ( كما لايخرج ألزاني والسارق والشارب من الملة) ، واته‌ " هه‌روه‌كو چۆن ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ زیناكه‌ره‌و دزه‌و مه‌یخۆره‌ ، هه‌ر به‌و شێوه‌یه‌ش ئه‌و كه‌سه‌ی كه‌ حوكم (بغير ما أنزل الله) بكات له‌دین ده‌رناچێت ".
كه‌واته‌ بۆ مه‌سئه‌له‌كه‌ وا لێ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌وه‌ی حوكمی به‌وه‌ نه‌كرد كه‌ خوای گه‌وره‌ دایبه‌زاندووه‌ هه‌مووی كافره‌ ، كه‌ خۆشتان ده‌گرێته‌وه‌ ، چونكه‌ ئه‌گه‌ر وابێت ئه‌وا له‌زۆر شت دا حوكم به‌وه‌ ناكه‌ن كه‌وا خوای گه‌وره‌ دایبه‌زاندووه‌ ، ئه‌وجا با بزانین ئه‌و قه‌وله‌ی ئیبنو قه‌ییم (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) كه‌ فه‌رمووی ، قه‌ولی خۆیه‌تی به‌ته‌نها ؟
بۆیه‌ ئیبنو قه‌ییم ده‌فه‌رموێت : ( وهذا التفصيل هو قول الصحابة الذين هم أعلم أمة بكتاب الله وبالإسلام والكفر ولوازمهما ) ، واته‌ " ئه‌و ته‌فاێیله‌ قه‌ولی ێه‌حابه‌یه‌ كه‌ ئه‌وان شاره‌زاترین كه‌سن له‌م ئوممه‌ته‌دا له‌دوای پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) وه‌ به‌مانای ئیسلام و كوفر ".
ئه‌و ته‌فێیله‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر هاتوو كابرا ئیعتیقادی وابوو حوكمی غه‌یری خوا باشتره‌ له‌حوكمی خوا ، وه‌ دروسته‌ حوكم به‌غه‌یری شه‌رعی خوا بكات و شه‌رعی خوا وه‌لا بنێت ئه‌وا كوفری ئیعتیقادی یه‌ ، به‌لاَم ئه‌گه‌ر ئیعتیقادیشی وانه‌بوو به‌لاَم له‌به‌ر مه‌ێله‌حه‌ت و له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی دونیایی خۆی یان وه‌كو تاوانێك و شه‌هوه‌تێك یان له‌ترسی حكومه‌تێكی گه‌وره‌تر له‌خۆی حوكم به‌جگه‌ له‌قورئان و سوننه‌ت ده‌كات بۆئه‌وه‌ی پله‌كه‌ی بمێنێت نه‌ك ئیعتیقادی بێت ئه‌وه‌ كوفرێكی عه‌مه‌لی (كرداری)یه‌ ، هه‌روه‌كو چۆن به‌زینا له‌دین ده‌رناچیت به‌وه‌ش له‌دین ده‌رناچیت .
هه‌روه‌ها ئیبنو قه‌ییم (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) ده‌فه‌رموێت : (فلا تتلقى هذه المسائل إلا عنهم) .
واته‌ " ئه‌و مه‌سئه‌لانه‌ (كه‌ مه‌سئه‌له‌ی حوكم به‌وه‌ی كه‌خوا دایبه‌زاندووه‌ یان حوكم به‌جگه‌ له‌وه‌ به‌مانای مه‌سئه‌له‌ی كوفرو ئیمان) نابێت له‌هیچ كه‌س وه‌ربگیرێت ته‌نها له‌ێه‌حابه‌ به‌ڕێزه‌كان نه‌بێت " ، چونكه‌ ێه‌حابه‌كان ته‌فێیلیان پێ ده‌دا ، هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت : (فإن المتأخرين لم يفهموا مرادهم) ، واته‌ " ئه‌و كه‌سانه‌ی كه‌ له‌دوای ێه‌حابه‌ هاتوون وه‌كو (ئه‌و گه‌نجه‌و نمونه‌ی ئه‌و) له‌مه‌به‌ستی ێه‌حابه‌و له‌مه‌به‌ستی ئه‌و ئایات و حه‌دیسانه‌ نه‌گه‌یشتوون كه‌باسی حوكمی (بغیر ما ڕنزل الله) ده‌كات ، ده‌فه‌رموێت : ( فانقسموا فريقين : فريقا اخرجوا من الملة بالكبائر وقضوا ، وفريقا جعلوا مؤمنين كامل الإيمان) ، واته‌ " ئه‌وانه‌ بوونه‌ دوو كۆمه‌ڵه‌وه‌ : كۆمه‌ڵێكیان زیاده‌ڕه‌وییان كرد به‌هۆی ئه‌وه‌ی (حكم بغیر ما ڕنزل الله) كرا له‌دین بردیاننه‌ ده‌ره‌وه‌ ، وه‌ وتیان ئه‌وانه‌ كافرن و به‌هه‌تا هه‌تایی له‌جه‌هه‌ننه‌م دا ده‌مێننه‌وه‌ ، وه‌ كۆمه‌ڵه‌كه‌ی تریشیان (وه‌كو چۆن هه‌ندێك مه‌لای مورجیئه‌ی دین فرۆش له‌گه‌ڵ ڕێزمدا بۆ مه‌لای ئایینی باش كه‌ كاتی خۆی چۆن عیززه‌ت دوری و ئه‌وانه‌ شاهێدیان بۆ سه‌دام حسێن ده‌دا) ئه‌وانه‌ش كه‌ حاكمێك به‌جگه‌ له‌قورئان و سوننه‌ت كاربكات ئه‌وا به‌ئیماندارێكی كامل و ته‌واوی داده‌نێن ".
كاتی خۆی عیززه‌ت به‌سه‌دامی ده‌وت : ( خطأ شيخي أولى من صواب المريد) ، واته‌ " سه‌رۆك شه‌یخی ئێمه‌یه‌ و ئێمه‌ موریدی ئه‌وین ، هه‌ڵه‌كه‌شی له‌ڕاسته‌كه‌ی ئێمه‌ باشترو چاكتره‌ ". ئه‌وانه‌ ئینسانی دوورن له‌دینی خوا ، له‌لایه‌ك توندڕه‌وو زێده‌ ڕه‌وه‌كان به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌ كافریان كرد ، له‌لایه‌كی تریش ئه‌وه‌ی كه‌ حوكم به‌جگه‌ له‌وه‌ی كه‌خوای گه‌وره‌ دایبه‌زاندووه‌ ده‌ڵێت ئه‌وه‌ ئیمانی كامل و ته‌واوه‌و هیچ زه‌ره‌رێكی نیه‌ بۆدینه‌كه‌ی ، ئه‌وه‌ش بریتی بوو له‌و دوو كۆمه‌ڵه‌ی كه‌ به‌هه‌ڵه‌ حاڵی بوون .
جا ده‌فه‌رموێت : ( خوای گه‌وره‌ هیدایه‌تی ئه‌هلی سوننه‌ی دا بۆ قه‌ولێكی مام ناوه‌ند له‌نێوان ئه‌و زێده‌ڕه‌وی و توند ڕه‌وی یه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و كورت ڕه‌وی و ئاسانكاری یه‌ ، ئه‌هلی سوننه‌ سوپاس بۆخوا ته‌فێیلیان هه‌یه‌ ، نه‌وه‌كو ئه‌و گه‌نجه‌ كه‌ ده‌ڵێت (ئه‌وه‌ی كه‌ حوكم (بغير ما أنزل الله) بكات ئه‌وه‌ تاغوته‌و نابێت تاعه‌تی بكرێت به‌موتڵه‌قی ) ، ئه‌مه‌ درۆیه‌و بوهتانه‌ بۆ عه‌قیده‌ی ئه‌هلی سوننه‌ ده‌كرێت ، دینی ئیسلام واناڵێت و ته‌فێیلی تێدایه‌ ، ئه‌وجا ئیبنو قه‌ییم (ڕه‌حمه‌تی خوای لێبێت) ده‌فه‌رموێت : ( فهو كفر دون الكفر) .
سوفیانی كوڕی عویه‌ینه‌ ئه‌ویش له‌هیشامی كوڕی حوسامه‌وه‌ ئه‌ویش له‌تاوسه‌وه‌ له‌ئیبنو عه‌باسه‌وه‌ (ڕه‌زای خوای لێبێت) ده‌رباره‌ی ئه‌و ئایه‌ته‌ی كه‌خوای گه‌وره‌ فه‌رموویه‌تی : وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ ، (ڕلمائده‌ : 44) .
فه‌رموویه‌تی : (ليس هو الكفر ألذي يذهبون إليه) ، واته‌ " ئه‌وه‌ ئه‌و كوفره‌ نیه‌ كه‌ئینسان له‌دین ده‌باته‌ ده‌ر كه‌ حوكمی به‌جگه‌ له‌وه‌ كرد كه‌خوای په‌روه‌ردگار دایبه‌زاندووه‌ ".ئه‌وه‌ قه‌ولی ئیبنو عه‌باس (ڕه‌زای خوای لێبێت) ێه‌حابه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) كه‌ (حبر الأمه) یه‌ له‌هه‌موو كه‌سێ له‌قورئان شاره‌زاتر بووه‌ دوای پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) ، له‌قه‌ولێكی تریدا ده‌فه‌رموێت: (هو كفر فليس من كفر بالله وملائكته وكتبه ورسله) ، واته‌ " ئه‌وه‌ كوفره‌ ، به‌لاَم كوفرێكی كرداره‌كی یه‌ (عملی)یه‌ نه‌ك وه‌كو ئه‌وه‌ وابێت كه‌ ئینسان كافربێت به‌خواو به‌فریشته‌كان و به‌كتێبه‌ ئاسمانی یه‌كان و به‌نێردراوه‌كانی خوای گه‌وره‌ " ، هه‌روه‌ها له‌ڕێوایه‌تێكی تردا ده‌فه‌رموێت : (كفر لاينقل عن الملة) ، ئه‌وه‌ كوفره‌ به‌لاَم له‌دین ده‌رت ناكات ، (تاوس) ده‌فه‌رموێت : (ليس بكفر ينقل عن الملة) ، واته‌ ئه‌وه‌ كوفرێك نیه‌ له‌دین ده‌رت بكات ، وه‌كیع له‌سوفیانه‌وه‌ و جریج له‌عگائه‌وه‌ : (كفر دون كفر ، وظلم دون ظلم ، وفسق دون فسق) ، كه‌واته‌ ئه‌وه‌ ته‌فسیری ێه‌حابه‌و تابیعین و سه‌له‌فه‌ كه‌ ئیبنو قه‌ییم بۆی گێڕاینه‌وه‌ كه‌ كوفر دوو جۆره‌ (أكبر و أصغر) ، نه‌وه‌كو ئه‌وه‌ی كه‌ ئێوه‌ هه‌مووتان كرده‌ ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌رچی حوكم (بغير ما أنزل الله) بكات كافره‌و نابێت تاعه‌تی بكرێت و ده‌بێت ململانێی سوڵته‌ی له‌گه‌ڵدا بكرێت ، جا ده‌فه‌رموێت : (ئه‌وه‌ لێكدانه‌وه‌ی ئیبنو عه‌باس و گشت ێه‌حابه‌كانه‌ بۆ (ومن لم يحكم بما أنزل الله) كه‌ (كفر دون كفر) كفرێكی عه‌مه‌لی یه‌ ، ته‌نها له‌چی كاتێكدا نه‌بێت ؟ له‌كاتێكدا كه‌ ئیعتیقادی وابێت كه‌دروسته‌ حوكم به‌جگه‌ له‌وه‌ بكرێت كه‌خوای گه‌وره‌ دایبه‌زاندوه‌ بكرێت و به‌جه‌هلیشی نه‌بێت و ئیعتیقادیشی وابێت كه‌ غه‌یری شه‌رعی خوا له‌شه‌ریعه‌تی خوا باشتره‌ یان وه‌كو شه‌ریعه‌تی خوایه‌ ) ، ئه‌وه‌ جیاوازه‌ كه‌ مه

الموضوع الأصلي : بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا // المصدر : منتدياتحلبجةنت // الكاتب: ibn islam

ibn islam ; توقيع العضو

لشكاوى العامه اضغط هنا

الابلاغ عن مواضيع مخالفه من هنا

لترشيح لفريق الاشراف اضغط هنا

لمراسلة الادارة و طلبات الدعم اضغط هنا

مواقع النشر (المفضلة)

الــرد الســـريـع

هام جداً: قوانين المساهمة في المواضيع. انقر هنا للمعاينة

الرد السريع

خــدمات المـوضـوع

كلمات دليليه	بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا , بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا , بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا ,بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا ,بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا , بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا
رابط الموضوع
BBCode
HTMLcode

إذا وجدت وصلات لاتعمل في الموضوع او أن الموضوع [ بنه‌ماكانی ئامۆژگاریكردن له‌ئیسلامدا ] مخالف ,, من فضلك راسل الإدارة من هنا

>

«الموضوع السابق|الموضوع التالي»

مواضيع ذات صلة