2012-01-23, 01:17
رسالة بيانات كاتب الموضوع
6. سورة الأنعام المعلومات الكاتب:
اللقب:
الرتبه:
الصورة الرمزية
البيانات عدد المساهمات : 6825 تاريخ التسجيل : 23/07/2010
الإتصالات الحالة: وسائل الإتصال:
لتواصل معنا عبر الفيس بوك: تويتر:
موضوع: رد: 6. سورة الأنعام
(کهچی قهومی نالهبار) کهوتنه موجادهلهو دهمه دهمێ و بهدرۆخستنهوهی (له وهڵامیاندا ئیبراهیم وتی): ئێوه دهربارهی خوای (تاك و تهنها) لهگهڵ من دا دهمه دهمێ و موجادهله دهکهن، له کاتێکدا که ئهو هیدایهتی داوم و ڕێبازی ڕاستی نیشان داوم وه من ناترسم لهو شتانهی که ئێوه کردوتانه به شهریکی خوا (چونکه ناتوانن زیانێکم پێ بگهیهنن) مهگهر ویستی پهروهردگارمی لهسهر بێت و بیهوێت شتێکم بهسهر بێنێت، زانست و زانیاری پهروهردگارم ههموو شتێکی گرتۆتهوه، ئایا ئهوه بیرناکهنهوهو یادهوهری وهرناگرن. وَكَيْفَ أَخَافُ مَا أَشْرَكْتُمْ وَلاَ تَخَافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُم بِاللّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالأَمْنِ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿81﴾ من چۆن لهو شتانه دهترسم له ئێوه له جیاتی خوا دهیانپهرستن (له حاڵێکدا) ئێوه ناترسن لهوهی که شهریك و هاوهڵتان بۆ خوا بڕیار داوه بهبێ هیچ بهڵگهیهك که خوا ناردبێتی بۆتان، جا کهواته کام دهسته شایستهی ئهوهیه که بێ ترس بێت و به ئاسایش بژی، ئهگهر ئێوه لێکدانهوهتان ههیهو لهڕاستی یهکان شارهزان. الَّذِينَ آمَنُواْ وَلَمْ يَلْبِسُواْ إِيمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَئِكَ لَهُمُ الأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ ﴿82﴾ بێگومان ئهوانهی ئیمان و باوهڕیان هێناوهو زوڵم و ستهم و شیرکیان تێکهڵ به ئیمانهکهیان نهکردووه یاسوودهیی و هێمنیی ههر بۆ ئهوانه، بێگومان ئهوانه ڕێبازی هیدایهتیان گرتۆتهبهر. وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَّن نَّشَاء إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ ﴿83﴾ بهو جۆره بهڵگانه که به ئیبراهیممان بهخشی زاڵ بوو بهسهر قهومهکهی دا، پلهپایهی ههر کهسێك شایستهبێت بهرزی دهکهینهوه، بهڕاستی پهروهردگاری تۆ زۆر داناو کاربهجێیه، وه زۆر زانایه به ههموو شتێك. وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِن قَبْلُ وَمِن ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿84﴾ (لهوهدوا) ئیسحاق و یهعقوبمان پێ بهخشی، ههردووکیانیشمان هیدایهت دا، زووتریش نوح مان هیدایهت دابوو، وه له نهوهکانی (تری ئیبراهیم) داود و سلیمان و ئهیوب و یوسف و موساو هارون )هاتنه دنیاوهو بونه ڕابهرو چاوساغ بۆ خهڵکی) ئا بهو شێوهیه پاداشتی چاکهخوازان دهدهینهوه (نهوهی چاك و پاك و خواناسیان پێ دهبهخشین). وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِّنَ الصَّالِحِينَ ﴿85﴾ (ههروهها) زهکهریا و یهحیاو عیساو ئیلیاس ههر ههموویان له چاکهکان بوون. وَإِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطًا وَكُلاًّ فضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ ﴿86﴾ ئیسماعیل و یهسهع و یونس و (لوط)یش (له هیدایهت دراو و پێغهمبهران بوون) ههریهکه لهوانیشمان ڕێزدارکرد بهسهر ههموو خهڵکی جیهاندا. وَمِنْ آبَائِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَإِخْوَانِهِمْ وَاجْتَبَيْنَاهُمْ وَهَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ ﴿87﴾ ههروهها ههندێك له باوانیان و نهوهکانیان و براکانیانمان ههڵبژارد و هیدایهت و ڕێنموویمان کردن بۆ ڕێگهو ڕێبازی ڕاست و دروست. ذَلِكَ هُدَى اللّهِ يَهْدِي بِهِ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَلَوْ أَشْرَكُواْ لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿88﴾ ئهوهیه هیدایهت و ڕێنمویی خوایی که هیدایهت و ڕێنمویی ههرکهسێکی پێ دهدا له بهندهکانی (که شایستهبێت) خۆ ئهگهر شهریك و هاوبهش بڕیاربدهن ئهوه ههرچی کارو کردهوهیهکی (چاکیشیان) ههیه ههمووی پووچ و بێ نرخ دهبێت. أُوْلَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ فَإِن يَكْفُرْ بِهَا هَؤُلاء فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَّيْسُواْ بِهَا بِكَافِرِينَ ﴿89﴾ ئا ئهوانهی (که ناوبران) ئهوانهن که کتێبی (ئاسمانی) و حیکمهت و دانایی و پێغهمبهرایهتیمان پێ بهخشیون، ئهگهر ئهوانه بڕوایان پێی نهبێت (له نهفامان)، ئهوه کهسانێکی تر (له ژیرو هۆشمهندهکان) بڕوایان پێیهتی و پشتیوانیی لێ دهکهن و له بێ باوهڕییهوه دوورن. أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ قُل لاَّ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ ﴿90﴾ ئهو (ناوبراوانه) ئهو کهسانهن که خوا (بهتایبهت) هیدایهت و ڕێنموونیی کردوون، تۆش )ئهی محمد صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار) شوێنی هیدایهت و ڕێنموونیی ئهوانه بکهوه وه پێشیان بڵێ: که من هیچ جۆره پاداشتێکم له ئێوه ناوێت وه ئهم قورئان و بهرنامهیه (که به مندا ڕهوانه کراوه) تهنها یادخهرهوهیه بۆ ههموو خهڵکی سهر ئهم زهویه. وَمَا قَدَرُواْ اللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قَالُواْ مَا أَنزَلَ اللّهُ عَلَى بَشَرٍ مِّن شَيْءٍ قُلْ مَنْ أَنزَلَ الْكِتَابَ الَّذِي جَاء بِهِ مُوسَى نُورًا وَهُدًى لِّلنَّاسِ تَجْعَلُونَهُ قَرَاطِيسَ تُبْدُونَهَا وَتُخْفُونَ كَثِيرًا وَعُلِّمْتُم مَّا لَمْ تَعْلَمُواْ أَنتُمْ وَلاَ آبَاؤُكُمْ قُلِ اللّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِي خَوْضِهِمْ يَلْعَبُونَ ﴿91﴾ (جولهکه) وهکو پێویست قهدری خوایان نهزانی، ڕێزیان بۆ دانهنا (بهتایبهت) کاتێ که وتیان: خوا هیچ شتێکی بۆ هیچ کهس ڕهوانه نهکردووه، پێیان بڵێ: باشه ئهی کێ ئهو کتێبهی ڕهوانهکردووه، پێیان بڵێ: باشه ئهی کێ ئهو کتێبهی ڕهوانهکرد که موسا هێنای (بۆتان)، نورو هیدایهتیش بوو بۆ خهڵکی، (کهجی حاخامهکان) به بهش بهش و پارچه پارچهیی نیشانتان دهدهن و زۆریشتان لێ دهشارنهوه (بهتایبهت دهربارهی پێغهمبهرو قورئان) ههروهها ههندێك شت فێرکران که نهئێوه دهتانزانی نه باوانتان، پێیان بڵێ: ههر خوا خۆی چاکتر دهزانێت (که چهنده دهزانن ئهم قورئانه ڕاسته بهڵام ههر دژایهتی دهکهن) لهوهودوا وازیان لێ بێنه با له بهتاڵ و نادروستی خۆیان دا ههر گهمه یاری بکهن. وَهَذَا كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ مُّصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَلِتُنذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَهُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ يُحَافِظُونَ ﴿92﴾ ئهم (قورئانه) کتێبێكی پیرۆزه، دامانبهزاندووه، ڕاستی کتێبهکانی پێشوو دهسهلمێنێت (بهتایبهت تهورات و ئینجیل، که ئهوانیش لهلایهن خواوه ڕهوانه کراون) تا شاره دێرینهکهو ههموو دهوروبهری داچڵهکێنێت و (بانگیان بکات بۆ ئیسلام، که دانیشتوانی ههموو گۆی زهوی دهگرێتهوه) جا ئهوانهی باوهڕیان به قیامهت ههیه، بڕوایان به قورئانیش ههیه، وه لهسهر نوێژهکانیان بهردهوامن و ههمیشه لهکاتی خۆی دا ئهنجامی دهدهن. وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ كَذِبًا أَوْ قَالَ أُوْحِيَ إِلَيَّ وَلَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ وَمَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثْلَ مَا أَنَزلَ اللّهُ وَلَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلآئِكَةُ بَاسِطُواْ أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُواْ أَنفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَكُنتُمْ عَنْ آيَاتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ ﴿93﴾ کێ لهوه ستهمکارتره که درۆ بۆ خوا ههلبهستێت و بڵێت: منیش وهحی و نیگام بۆهاتووه له ڕاستیش دا هیچی بۆ نههاتبێت ههروهها ئهو کهسهش که دهڵێت: منیش وهك (قورئان کتێبێك دادهنێم) وهك خوا دایدهبهزێنم و ڕای دهگهیهنم خۆ ئهگهر ئهو ستهمکارانه ببینی چۆن له سهرهمهرگدا (گیرێکیان خواردووه) کاتێ فریشتهکان دهستیان لێ دهکهنهوهو لێیان دهدهن و (پێیان دهڵێن) ئادهی گیانتان بدهن به دهستهوه، دهی ڕۆحتان دهرکهن، ئهمڕۆ له تۆڵهی (خوا نهناسیتاندا) سزاو ئهشکهنجهی خهجاڵهت و شهرمهزاری دهدرێن، چونکه شتی ناحهقتان بهدهم خواوه ههڵدهبهست وه خۆتان به گهوره دهزانی له بهرانبهر ئایهتهکانی خوادا و فیزتان نهیدههێشت (باوهڕی پێ بێنن). وَلَقَدْ جِئْتُمُونَا فُرَادَى كَمَا خَلَقْنَاكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَتَرَكْتُم مَّا خَوَّلْنَاكُمْ وَرَاء ظُهُورِكُمْ وَمَا نَرَى مَعَكُمْ شُفَعَاءكُمُ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكَاء لَقَد تَّقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَضَلَّ عَنكُم مَّا كُنتُمْ تَزْعُمُونَ ﴿94﴾ (له ڕۆژی قیامهتدا خوای گهوره ڕوو به خوانهناسان دهفهرموێت) ئێستا ئێوه بهتاقی تهنها هاتونهته لامان ههروهکو یهکهم جار ئێوهمان دروست کرد، وه ههرچی پێمان بهخشی بوون و بهکارتان دههێنا بهجێتان هێشتووه، وه ناشبینن ئهو کهس و شتانهی که ئێوه دهتانگوت تکاکارن بۆمان و فریامان دهکهون، ئیتر ئهوهته بهڕاستی ههرچی پهیوهندیهك ههبوو له نێوانتاندا پچڕاوهو ههرچی ئومێدتان پێی ههبوو لێتان ون بووه. إِنَّ اللّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَى يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ذَلِكُمُ اللّهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ ﴿95﴾ بهڕاستی ههر خوایه که دهنك و ناوك وقاژ دهکاو دهیپشکوێنێت، زیندوش له مردوو دهردێنێت، دهرهێنهری مردوشه له زیندوو، ههر ئهو خوایه پهروهردگارتانه ئیتر بۆ کوێ دهچن و بۆ کوێ وێڵ دهبن. فَالِقُ الإِصْبَاحِ وَجَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ ﴿96﴾ (ههر ئهو زاتهیه که) بهیانیان فهراههم دێنێت و ئاسۆ ڕووناك دهکاتهوه، وه شهوی کردووه بههۆی ئارامیی و خامۆشیی، ڕۆژو مانگیشی کردووه بههۆی ڕاگرتنی حساب، ئهو شتانه ههمووی به نهخشهی خوای باڵادهست و زانا کێشراوه. وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿97﴾ ههر ئهو زاته، ئهستێرهی بۆ فهراههم هێناون تا ببێته هۆی ڕێنموویی تان لهناو تاریکستانی سهر ڕووی وشکانی و دهریاکاندا، بهڕاستی ئێمه نیشانهو بهڵگهی زۆرمان (لهسهر دهسهڵاتی خۆمان و ڕێك و پێکی کارمان) ڕون کردۆتهوه بۆ کهسانێك که پێی بزانن و لێی تێ بگهن. وَهُوَ الَّذِيَ أَنشَأَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَمُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ ﴿98﴾ ههر ئهو زاته ئێوهی بهدی هێناوه له تاکه کهسێك، سهردهمێك (بهشێکتانی له پشتی باوکتانا) نیشتهجێ کردبوو (وه که گوێزرانهوه بۆناو سکی دایکتان) ئهو شوێنه ئێوهی گرته خۆ (تا تیایدا نهشونما بکهن، یاخود بۆ ماوهیهك ئێوه ی لهسهر ڕووکاری زهوی دانا، دوایی له توێی دا شاردنیهوه تا ڕۆژی قیامهت) بهڕاستی ئێمه نیشانهو بهڵگهی زۆرمان (لهسهر دروستکردنی ئێوهو دروستکاریی خۆمان هێناوهتهوه) بۆ کهسانێك که تێ بگهن و تێفکرن. وَهُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِن طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَجَنَّاتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿99﴾ وه ههر ئهو زاته له (ههوری) ئاسمانهوه (ئاوی) باران دهبارێنێت (دهفهرموێت): که بههۆیهوه چرۆو چهکهرهی ههموو شتێكی پێ دهدێنین و شینی دهکهین، وه لاسکی سهوزی لێ پهیدا دهکهین، زنجیره دانهی سهفتهکراوی لێ دروست دهکهین، (وهك گوڵه گهنم و چهڵتوك و گهنمهشامی و….هتد) له دارخورماش لهههندێ چڵهپۆپ و لق و پۆپی هێشوی خورما دهبێتهوه، ههروهها باخاتی ڕهزو ترێ، زهیتون و ههناریش که ههیانه له ڕواڵهت دا لهیهك دهچێت، ههشیانه لهیهك ناچێت، جا تهماشای بهرهکهی بکهن کاتێ که دهیگرێت، کاتێ که پێ دهگات، (سهرهتا ههندێکی گوڵهو دوایی خۆی ههڵدهپێچێت، ڕهنگ و قهبارهیهك دهگرێته خۆی، دوای چهند مانگێك قهبارهشی گهورهتر دهبێت، ڕهنگیشی دهگۆڕێت، ئهوسا پێ دهگات و تام و بۆنی سروشتی خۆی بۆ دروست دهبێت) بهڕاستی ئالهو شتانهدا (که ئاماژهیان بۆ کرا) بهڵگهو نیشانهی تهواو ههیه بۆ کهسانێك که ئیمان و باوهڕیان ههیه (بهو بهدیهێنهرهی که ئاسهواری دهستی به دهسهڵاتی له ههموو شتێکدا بهدی دهکرێت). وَجَعَلُواْ لِلّهِ شُرَكَاء الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُواْ لَهُ بَنِينَ وَبَنَاتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يَصِفُونَ ﴿100﴾ (لهگهڵ ئهو ههموو نیشانهی دهسهڵاتداری یهدا نهفامان) پهری دهکهنه هاوبهش و شهریکی خوا، لهحاڵێکدا که ههر خوا دروستکاری پهرییهکانه، وه به ناحهق کوڕو کچ دهدهن پاڵی، بێ هیچ جۆره زانیاریهك (گاور دهڵێ: عیسا کوڕی خوایه، جوو دهڵێ: عوزهیر، موشریکهکان دهڵێن فریشتهکان کچی خوان!!) بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ أَنَّى يَكُونُ لَهُ وَلَدٌ وَلَمْ تَكُن لَّهُ صَاحِبَةٌ وَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ وهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿101﴾ ئهو زاته بهدی هێنهری ئاسمانهکان و زهوی یه له جوانترین و ڕێك و پێکترین شێوهدا، چۆن دهبێته خاوهن کوڕ؟!، خۆ ئهو هاوسهری نهگرتووه بهڵکو ههموو ههموو شتێکی دروست کردوه، و هئهو زاته بهههموو شتێك زانایه. ذَلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمْ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَاعْبُدُوهُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ ﴿102﴾ ئا ئهو خوایه پهروهردگارتانه، جگه لهویش هیچ خوایهکی تر نیه، بهدیهێنهری ههموو شتێکه، ههر ئهو زاته بپهرستن و عیبادهتی تهنها ئهو بکهن چونکه ئهو خوایه ئاگادارو چاودێری ههموو شتێکه. لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الأَبْصَارَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ ﴿103﴾ دهزگای بینایی و (بۆچوونی ئادهمیزاد) ناتوانێت ئهو زاته ببینێت، زانیاری ئهو خوایه ههموو شتێکی گرتۆتهوه، ئاگاداریشه به ههموو دهسگاکانی بینایی، ئهو زاته ناسک و کارو ئاگایه. قَدْ جَاءكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِحَفِيظٍ ﴿104﴾ بێگومان بهڵگهی ڕوون و ئاشکراتان لهلایهن پهروهردگارتانهوه پێ گهیشتووه (لهسهر بوونی خوایهکی باڵادهست و دانا، له قورئانی بێ وێنهدا)، جا ئهوهی له ڕاستیهکان تێ فکرێت و تێ بگات و گۆڕانکاری له بیروهۆشی ژیانیا ئهنجام بدات، ئهوه ههر خۆی قازانج دهکات، ئهوهش ههر لهسهر خۆی دهکهوێت و خۆی زهرهر دهکات، وه من (واته پێغهمهبر صلی الله علیه وسلم) به هیچ شێوهیهك چاودێر نیم بهسهرتانهوه. وَكَذَلِكَ نُصَرِّفُ الآيَاتِ وَلِيَقُولُواْ دَرَسْتَ وَلِنُبَيِّنَهُ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿105﴾ ههر بهو شێوهیه (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم) ئایهتی جۆراوجۆرت بۆ ڕهوانه دهکهین له ههموو بارهیهکهوه، با ههر بڵێن خوێندوتهو بهدهرس پێت وتراوه (ئێمه دهمانهوێت) ڕوونی بکهینهوه بۆ کهسانێکی زانو تێگهیشتوو. اتَّبِعْ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ ﴿106﴾ (تۆ ئهی محمد صلی الله علیه وسلم) شوێنی ئهو بهرنامهیه بکهوه که لهلایهن پهروهردگارتهوه به نیگاو (وحی) پێت ڕاگهیهنراوه، جگه لهو، خوایهکی تر نیه، گوێ مهده (به گاڵتهو قسهی ناڕێکی) موشریك و هاوهڵپهرستان. وَلَوْ شَاء اللّهُ مَا أَشْرَكُواْ وَمَا جَعَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا وَمَا أَنتَ عَلَيْهِم بِوَكِيلٍ ﴿107﴾ خۆ ئهگهر پهروهردگارت (بیویستایه شایسته بوونایه) موشریك نهدهبوون، خۆ ئێمه تۆمان نهکردووه به چاودێری ئهوان، وه تۆ دهسهڵاتت نیه بهسهریاندا (تا به زۆر هیدایهتیان بهسهردا بسهپێنیت) وَلاَ تَسُبُّواْ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ فَيَسُبُّواْ اللّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِم مَّرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿108﴾ (ئهی ئیمانداران) نهکهن جوێن بدهن بهو بتانهی که (نهفامان) دهیپهرستن له جیاتی خوا، تا ئهویش به ناحهق و بهستهم جوێن نهدهن به خوا، (چونکه ئهوانه) نایناسن و قهدری نازانن، ئا بهو شێوهی ئێمه بۆ ههر قهومێك بیرو باوهڕێکمان رازاندۆتهوه، لهوهودوا گهڕانهوهیان بۆلای پهروهردگاریانه، ئهوسا له ههموو کاروکردهوهیهکیان ئاگاداریان دهکات. وَأَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِن جَاءتْهُمْ آيَةٌ لَّيُؤْمِنُنَّ بِهَا قُلْ إِنَّمَا الآيَاتُ عِندَ اللّهِ وَمَا يُشْعِرُكُمْ أَنَّهَا إِذَا جَاءتْ لاَ يُؤْمِنُونَ ﴿109﴾ موشریك و هاوهڵ پهرستان به ههموو توانایهکیانهوه سوێندیان به خوا دهخوارد که ئهگهر (معجزة)یان نیشان بدرێت بێگومان باوهر دێنن، پێیان بڵێ: (معجزة) تهنها لای خوایهو بدهست ئهوه، جا ئێوه چوزانن، چونکه لهوانهیه ئهو داخوازی و (معجزة)و بهڵگانهشیان بۆ پێش بێنین ههر باوهڕ نههێنن. وَنُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَأَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ يُؤْمِنُواْ بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَنَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿110﴾ چونکه ئهوکاته دڵ و دهروون و بۆچوونیان ههڵدهگێڕینهوه (له نێوان جۆرهها لێکدانهوهو ئهگهردا) ههروهکو چۆن یهکهم جا له سهرهتاوه باوهڕیان نهبوو (به دهسهڵاتی بێ سنووری خوا ئهم هوموو (معجزة) بێ شوماره که دهوری داون)، ئێمه جارێ وازیان لێ دێنین تا له ستهم و سهرکهشیی خۆیاندا سهرگهردان بن و ڕۆ بچن. وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلآئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَّا كَانُواْ لِيُؤْمِنُواْ إِلاَّ أَن يَشَاءَ اللّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ ﴿111﴾ خۆ ئهگهر (موشریکان جێبهجێ بکهین و) فریشته دابزێنین و مردوو قسهیان بۆ بکات، ههموو شتێك به دهوریاندا کۆبکهینهوه، ههر باوهڕ ناهێنن، مهگهر ویستی خوای لهسهر بێت (هۆی یاخی بوون و سهرکهشیان ئهوهیه که) زۆربهیان نهفام و نهزانن (بیرناکهنهوهو تێنافکرن، ههتا ئهمڕۆش گا پهرست و، شهیتان پهرست و، بت پهرستان ههر ماون، ههیانه خاوهنی بڕوانامهی بهرزیشن، بهڵام له ڕووی ئاینداریهوه لهوپهڕی دواکهوتن و کۆنهپهرستی دان). وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الإِنسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاء رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ ﴿112﴾ ههر بهو شێوهیه (کێشمه کێشمی ئیمانداران و خوانهناسان بهردهوامه) وه بۆ ههر پێغهمبهرێك (بۆ ئیماندارانیش) دوژمنانمان له شهیتانهکانی ئادهمیزادو پهری سازاندوو، که بهردهوام قسهی زل و ڕازاوه دهدهن بهگوێی یهکداو خهڵکی سهرگهردان و گومڕا دهکهن، خۆ ئهگهر پهروهردگارت بیویستایه (نهیدهتوانی) شتی وا بکهن، وازیان لێبێنه به ههر درۆو دهلهسه ههڵبهستن (بۆکوێ دهچن، لهدهست سزای خوایی قوتار نابن). وَلِتَصْغَى إِلَيْهِ أَفْئِدَةُ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ وَلِيَرْضَوْهُ وَلِيَقْتَرِفُواْ مَا هُم مُّقْتَرِفُونَ ﴿113﴾ (با ههر بێ باوهران) گوێ بگرن بۆ پڕوپاگهندهی ئهوانهی که باوهڕیان به قیامهت نیه، با ههر بهو کاره ناڕهوایه ڕازیی بن و با ههر بهردهوام بن لهسهر گوناهو تاوان و لادانیان. أَفَغَيْرَ اللّهِ أَبْتَغِي حَكَمًا وَهُوَ الَّذِي أَنَزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلًا وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِّن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ ﴿114﴾ ئایا ڕهوایه (بۆ منی پێغهمبهر، بۆ منی ئیماندار) جگه له خوا کهسێکی تر بکهمه حهکهم و دادوهر، له کاتێکدا که ئهو زاته به ڕوونی کتێبی (پیرۆزی خۆی که قورئانه) بۆ ڕهوانه کردوون، جا ئهوانهی که کتێبی (ئاسمانیمان) پێ بهخشیون (له گاورو جوو) چاك دهزانن که ئهم قورئانه لهلایهن پهروهردگارتهوه بهڕاست و ڕهوا ڕهوانه کراوه، ئیتر تۆ ههرگیز مهچۆره ڕیزی گومانبازانهوه. وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿115﴾ فهرمان و فهرموودهکانی پهروهردگات (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم) لهوپهڕی ڕاستی و دادپهروهریدا بهئهنجام گهیشتووه، بههیچ شێوهیهك گۆڕانی بهسهردا نایهت، چونکه ئهو زاته بیسهره به گوفتاری ههمووان، زانایه به ههموو نهێنی و ئاشکرایهك. وَإِن تُطِعْ أَكْثَرَ مَن فِي الأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ اللّهِ إِن يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ ﴿116﴾ خۆ ئهگهر فهرمانبهردارو ملکهچی زۆربهی خهڵکی سهر زهوی بیت ئهوه له ڕێبازی خوا وێڵت دهکهن (چونکه زۆربهی ئهو خهڵکه) ههر شوێنی گومان دهکهون و (بهشتی پڕوپووچ بڕوا دهکهن)، ئهوانه ههر درۆو نادروستی ههڵدهبهستن. إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ ﴿117﴾ بهڕاستی پهروهردگاری تۆ چاك زانایه بهوهی: کێ له ئاین و ڕێبازی ئهو خۆی وێڵ دهکات و خۆی گومڕا دهکات، وه ههر ئهو زاته له ههموو کهس زاناتره بهوانهی که هیدایهت دراون و هیدایهتیان وهرگرتووه. فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ إِن كُنتُمْ بِآيَاتِهِ مُؤْمِنِينَ ﴿118﴾ (ئهی ئیمانداران له ئێسته بهدواوه، لهو زیندهوهره سهربڕاوانه) بخۆن که ناوی خوا لهکاتی سهربڕینیاندا دهوترێت، ئهگهر ئێوه باوهڕتان به ڕێنموونی و ئایهتهکانی ههیه. وَمَا لَكُمْ أَلاَّ تَأْكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَقَدْ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ وَإِنَّ كَثِيرًا لَّيُضِلُّونَ بِأَهْوَائِهِم بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِينَ ﴿119﴾ جا ئیتر ئهوه بۆچی ناخۆن (له گۆشتی ئهو ئاژهڵانهی) که ناوی خوا براوه لهسهریان (له کاتی سهربڕینیاندا) خۆ ئهوهی حهرام کراوه لهسهرتان بۆتان ڕوونکراوهتهوه، مهگهر ناچاربن بیخۆن، بهڕاستی زۆربهی خهڵکی سهرگهردان و گومڕا دهبن بههۆی شوێن کهوتنی ئارهزووهکانیانهوه بێ ئهوهی هێچ زانیاریهکیان ههبێت (ههر له خۆیانهوه شت حهرام دهکهن) بێگومان پهروهردگارت خۆی چاك ئهو کهسانه دهناسێت که دهست درێژکارن و خۆشیان و خهڵکیش له سنوور دهترازێنن. وَذَرُواْ ظَاهِرَ الإِثْمِ وَبَاطِنَهُ إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِمَا كَانُواْ يَقْتَرِفُونَ ﴿120﴾ (ئهی گرۆی ئیمانداران) واز بێنن له ههموو گوناهو ههڵهیهکی ئاشکراو نادیار (لهو گوناهانه به دووربن که بهدڵ و دهروون دهکرێت، ههروهها لهوانهش که بهدهم و دهست و ئهندامهکان دهکرێت) بهڕاستی ئهوانهی گوناهو تاوان ئهنجام دهدهن پاداشتی گوناهو تاوانهکانیان یهخهیان پێ دهگرێت. وَلاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ وَإِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَآئِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ ﴿121﴾ (لهو ئاژهڵه سهربڕاوانه) مهخۆن که ناوی خوا لهکاتی سهربڕینیاندا نهبراوه، (چونکه) ئهوه لادان و گوناهه، دڵنیابه که شهیتانهکان شت دهخهنه دڵی لایهنگرهکانیانهوه تا موجادهلهتان لهگهڵ بکهن و (بهرگی له بهتاڵیان بکهن) جا ئهگهر ئێوه فهرمانبهرداری ئهو موشریك و شهیتانانه بن ئهوه مانای وایه که ئێوهش موشریکن. أَوَ مَن كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُ فِي الظُّلُمَاتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَا كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْكَافِرِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿122﴾ ئایا ئهو کهسهی که (وهك) مردوو وابوو، ئێمه زیندوومان کردهوه (بهنوری ئیمان و قورئان) وه نوورو ڕووناکیهکمان پێ بهخشی که لهژیانی دا لهناو خهڵکی دا پێی دهڕواو ههڵسوکهوتی پێ دهکات (هاندهرێتی بۆ ههموو چاکهیهك، وه دهیگێڕێتهوه له ههموو خراپهیهك)، (ئایا ئهو کهسه) وهکو ئهوه وایه که له تاریکستاندا گیری خواردبێت و سهری لێ دهرنهکات، (لهگهڵ ئهوهشدا) ئا بهو شێوهیه (که دهبینرێت) کاروکردهوهی (ناپهسهندی) بێ باوهڕان بۆیان ڕازێنرابێتهوهو (دڵیان پێی خۆشه). وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ أَكَابِرَ مُجَرِمِيهَا لِيَمْكُرُواْ فِيهَا وَمَا يَمْكُرُونَ إِلاَّ بِأَنفُسِهِمْ وَمَا يَشْعُرُونَ ﴿123﴾ بهو شێوهیهی (که ئاشکرایه)، بۆ ههموو شارو شارۆچکهیهك کهسانێکی تاوانبارو تاوانکارمان بهدی هێناوه تا پیلان و تهڵهکه بگێڕن، (بێ ئهوهی بزانن که) پیلان دژی خۆیان دهگێڕن و بهسهر خۆیاندا دهشکێتهوه (بهڵام) ههستی پێ ناکهن. وَإِذَا جَاءتْهُمْ آيَةٌ قَالُواْ لَن نُّؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللّهِ اللّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ اللّهِ وَعَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا كَانُواْ يَمْكُرُونَ ﴿124﴾ (بێ باوهڕان) ههرکاتێ ئایهتێکی قورئانیان پێ ڕابگهیهنرایه دهیانگوت: ئێمه باوهڕ ناهێنین ههتا وهك پێغهمبهرانی خوا پهیامی یهکسهریمان پێ نهگات، بێگومان خوا خۆی چاك زانایه که کێ شایستهی پهیامهکهیهتی، له ئایندهیهکی نزیکیش دا ئهوانهی که تاوانبارو تاوانکارن سووکیی و ڕیسوایی و بێ نرخییان لای خوا بۆ دهمێنێتهوه، هاوڕێ لهگهڵ سزای پڕ ئێشدا له پاداشتی پیلان و تهڵهکهبازی یان دا. فَمَن يُرِدِ اللّهُ أَن يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلاَمِ وَمَن يُرِدْ أَن يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاء كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ ﴿125﴾ ئهوهی (خێری تیابێت) و خوا بیهوێت هیدایهتی بدات سینهی ساف و پاك و ئاماده دهکات بۆ ئاینی ئیسلام، ئهوهش که بیهوێت گومڕای بکات، دڵی دهگوشێت و سنگی توند دهکات و ههناسهی سوار دهبێت، ههروهك ئهوهی بهرهو ئاسمان بهرز بێتهوه (چۆن تووشی تهنگه نهفهسیی و دڵه تهپێ و خوێن بهربوون دهبێت)، ئا بهو شێوهیه خوا ئهوانه سووك و ڕیسوا دهکات که باوهڕ ناهێنن. وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيمًا قَدْ فَصَّلْنَا الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ ﴿126﴾ ئهم ڕێگهو ڕێبازو بهرنامهیه ڕێگهو ڕێبازو بهرنامهی ڕاست و دروستی پهروهردگاری تۆیه، بێگومان ئێمه ههموو بهڵگهیهکمان ڕوون کردۆتهوه بۆ کهسانێك که یاداوهری وهردهگرن. لَهُمْ دَارُ السَّلاَمِ عِندَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِيُّهُمْ بِمَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿127﴾ ئهوانه بهههشتی پڕ له ئاشتی و هێمنی یان بۆ ئامادهیه لای پهروهردگاریان، ئهو زاته پشتیوانیانه بههۆی کاروکردهوهی (چاکیانهوه) که ئهنجامیان دهدا. وَيَوْمَ يِحْشُرُهُمْ جَمِيعًا يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُم مِّنَ الإِنسِ وَقَالَ أَوْلِيَآؤُهُم مِّنَ الإِنسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِيَ أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاكُمْ خَالِدِينَ فِيهَا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَليمٌ ﴿128﴾ ڕۆژێك دێت خوا ههموانیان کۆ دهکاتهوهو (بهخهشم و قینهوه دهفهرمووێت): ئهی دهستهی پهریهکان بهڕاستی ئێوه زۆر کهستان له ئینسانهکان گومڕا کرد، لهولاشهوه گوێ له مشتهکانیان، (له خهڵکی نهگبهت و ڕهنجهرۆ) دهڵێن: پهروهردگارا ئێمه ههندێکمان بهههندێکمان ڕامانبوارد ئێستاش ئهوهته گهیشتووینهته ئهو کات و ساتهی که تۆ بۆت دیاری کردووین (خوا)یش دهفهرموێت: (مادام وایه) دۆزهخ جێگهتانه تا ژیانی نهبڕاوهی تیا بهرنهسهر، تا ئهو کاتهی خوا ویستی لهسهره، بهڕاستی پهروهردگاری تۆ (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار) داناو زانایه. وَكَذَلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ الظَّالِمِينَ بَعْضًا بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ ﴿129﴾ ئا بهو شێوهیه ستهمکاران دهکهینه پشتیوان و هاوکاری یهکتر (لهدنیادا، تا له قیامهتدا) به سزای کارو کردهوهی خۆیان بگهن. يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإِنسِ أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِّنكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي وَيُنذِرُونَكُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا قَالُواْ شَهِدْنَا عَلَى أَنفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَافِرِينَ ﴿130﴾ (لهڕۆژی قیامهتدا خوا دهفهرموێت): ئهی دهستهی پهری و ئینسان، ئایا پێغهمبهرانتان بۆ ڕهوانه نهکرا له خۆتان که ئایهتهکانی من و ڕووداوهکان بخهنه بهرچاوتان و ئاگادارتان بکهن لهوهی که ئهم ڕۆژهتان بۆ پێش دێت؟! (ههموو بهیهك دهنگ) دهڵێن: ڕاسته، ئێمه خۆمان دهدهین (بهڵام ئهوانه کاتی خۆی) ژیانی دنیا سهری لێ شێواندبوون، وه شایهتیان له سهرخۆیان دا که کاتی خۆی کافرو بێ باوهڕ بوون. ذَلِكَ أَن لَّمْ يَكُن رَّبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ ﴿131﴾ چونکه پهروهردگاری تۆ (نهیکردووه به عادهت) که شارو شوێنهکان به ناحهق کاول بکات و خهڵکهکهی غافڵ و بێ ئاگابن و پهیامی خۆیان پێ ڕاگهیهنرابێت. وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُواْ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ ﴿132﴾ بۆ ههرکهس پله پایهی تایبهتی خۆی ههیه (له بهههشتا، ئهگهر ئیمانداربێت) بهگوێرهی کردهوهکانی (ههروهها پله نزمهکانی دۆزهخیش بهگوێرهی خوانهناسیی و تاوان دابهشکراوه) بێگومان پهروهردگاری تۆ له کارو کردهوهی (ئهو خهڵکه) غافڵ و بێ ئاگا نیه. وَرَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَسْتَخْلِفْ مِن بَعْدِكُم مَّا يَشَاء كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ ﴿133﴾ پهروهردگاری تۆ دهوڵهمهندو بێ نیازه، ههروهها خاوهنی سۆزو میهرهبانیشه، ئهگهر بیهوێت ئێوه لادهبات و لهناوتان دهبات، ههرچی و ههرکهسیشی مهبهست بێت دوای ئێوه جێنشینی دهکات، ههروهکو ئێوهی لهنهوهی کهسانێکی تر هێنایه کایهوه. إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لآتٍ وَمَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ ﴿134﴾ بهڕستی ئهو بهڵێنانهی که دهتان درێتێ (دهربارهی قیامهت و لێ پرسینهوه) بهڕێوهیهو ههر دێت، بهڕاستیی ئێوه ناتوانن (له دهستی ئهو زاته خۆتان) دهرباز بکهن. قُلْ يَا قَوْمِ اعْمَلُواْ عَلَى مَكَانَتِكُمْ إِنِّي عَامِلٌ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُ عَاقِبَةُ الدِّارِ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿135﴾ (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم پێیان) بڵێ: ئهی قهوم و هۆزم چیتان بۆ دهکرێت (له دژی من) ئهنجامی بدهن منیش چیم بۆ دهکرێت (له ههوڵ و تێکۆشان بۆ هیدایهت و ئیمان) ئهنجامی دهدهم، له ئایندهدا دهردهکهوێت که سهرئهنجامی چاك و ماڵی قیامهت بۆ کێ دهبێت، دڵنیاش بن که ستهمکاران سهرفراز نابن. وَجَعَلُواْ لِلّهِ مِمِّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَالأَنْعَامِ نَصِيبًا فَقَالُواْ هَذَا لِلّهِ بِزَعْمِهِمْ وَهَذَا لِشُرَكَآئِنَا فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمْ فَلاَ يَصِلُ إِلَى اللّهِ وَمَا كَانَ لِلّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَى شُرَكَآئِهِمْ سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴿136﴾ (ئهو موشریکه نهفامانه) لهبهروبوومی کشتوکاڵ و ماڵات بهشی خوایان جیاکردۆتهوه (ههندێکیان لاداوهو) وتویانه: ئهمه ئیتر بهشی خوایه (ههندێکی تریشیان جیاکردۆتهوهو وتویانه) ئهمهش بۆ بتهکانمانه، جا ئهوهی بۆ بتهکانیان بڕیاریان داوه به خوا ناگات، (واته قبوڵ و پهسهند نیه، خوای گهوره له ههموو کهس بێ نیازتره له شهریك و هاوهڵ و هاوبهش) ئهوهش (که به خهیاڵی ئهوان) بۆ خوا بڕیاریان داوه دهگهیشته لای بتهکان و بۆ ئهوان دهبوو، (بهڕاستی ئهو نهفامانه) به یاسایهکی ناڕێک و بهرنامهیهکی بێ سهروبن ڕهفتار دهکهن. وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلاَدِهِمْ شُرَكَآؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُواْ عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَلَوْ شَاء اللّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ ﴿137﴾ ئا بهو شێوهیه (که بیستوتانه) بۆ زۆربهی موشریك و هاوهڵپهرستان ڕازێنراوهتهوه کوشتنی مناڵانی خۆیان (نهفامانی عهرهب کچانیان زینده بهچاڵ دهکرد) ئهمهش بههۆی هاندانی سهرگهردانهکانهوه بوو، تا له ئاین دووریان بخهنهوهو سهر لێ شێواویان بکهن، خۆ ئهگهر خوا ویستی لهسهر بێت ناتوانن کاری وا بکهن، وازیان لێ بێنه بۆ خۆیان و درۆو دهلهسهکانیان. وَقَالُواْ هَذِهِ أَنْعَامٌ وَحَرْثٌ حِجْرٌ لاَّ يَطْعَمُهَا إِلاَّ مَن نّشَاء بِزَعْمِهِمْ وَأَنْعَامٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُهَا وَأَنْعَامٌ لاَّ يَذْكُرُونَ اسْمَ اللّهِ عَلَيْهَا افْتِرَاء عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفْتَرُونَ ﴿138﴾ (موشریکهکان) دهیانوت: ئهم ماڵاتانهو ئهم کێڵگانه قهدهغهکراون به بڕیاری ئهوان، نابێت کهس لێی بخوات مهگهر به ویستی خۆمان نهبێت، ههندێك ماڵاتی تریش (بهرهڵابوون) حهرام بوو لایان بۆ سواریی، یا بۆ بار (بهکاربهێنرێت) مڵاتێکی تریش ناوی خوای لهسهر نابهن (ناوی بتهکان دهبهن و) درۆ بۆ خوا ههڵدهبهستن (گوایه بهو کارهیان ڕازی یه)، (خوا) له ئایندهدا تۆڵهی ههموو ئهو شتانهیان لێ دهسێنێت که به ناحهق ههڵی دهبهستن. وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَذِهِ الأَنْعَامِ خَالِصَةٌ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَى أَزْوَاجِنَا وَإِن يَكُن مَّيْتَةً فَهُمْ فِيهِ شُرَكَاء سَيَجْزِيهِمْ وَصْفَهُمْ إِنَّهُ حِكِيمٌ عَلِيمٌ ﴿139﴾ (نهفامییهکی تر که پهیڕهوی دهکهن ئهوهیه که) دهڵێن: ههرچی لهسکی ئهم ماڵاتانهدا بێت (له بهچکهو کۆرپهله) تایبهتی نێرینهکانمانهو حهرامه له هاوسهرانمان، خۆ ئهگهر به مردارهوهبوویی (بهچکهیهك یان کۆرپهلهیهك بوو) ئهوان ههمووان تیایدا هاوبهشن و (پیاوان و ئافرهتان لێی دهخۆن) له ئایندهدا پاداشتی ئهم ههموو (سنووره خۆکردانهو) باس و خواسانهیان دهدرێتهوه، چونکه بهڕاستی خوا حهکیم و داناو کار بهجێیه، وه زاناو ئاگاداره به ههموو شتێك. قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ قَتَلُواْ أَوْلاَدَهُمْ سَفَهًا بِغَيْرِ عِلْمٍ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ اللّهُ افْتِرَاء عَلَى اللّهِ قَدْ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهْتَدِينَ ﴿140﴾ بهڕاستی ئهوانه خهساهرتمهندو زهرهرمهندن که مناڵهکانی خۆیان کوشت به ناحهق و نارهواو دوور له ههموو زانستی یهك، وه ئهوهی خوا پێی بهخشیبوون له خۆیان حهرام کردو لهناویان برد، ههمووشی بههۆی درۆ ههڵبهستنهوه بهدهم خواوه، بهڕاستی ئهوانه گومڕان و ڕێبازی هیدایهتیان نهگرتۆتهبهرو هیدایهت دراو نین. وَهُوَ الَّذِي أَنشَأَ جَنَّاتٍ مَّعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُواْ حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ﴿141﴾ خوا ههر ئهو زاتهیه که باخاتی بهرزی لق و پۆپ دار بهرپا دهکات، ههروهها باخاتی نزمی پهرش و بڵاو بهدی دێنێت، ههروهها خورما و کشتوکاڵی جۆراوجۆریش (که تام و بۆن و ڕهنگ و شێواز و قهبارهیان جیایه) له زهیتون و ههناری لهیهك چوو، ههروهها لهیهك نهچوو، بخۆن له بهروبومهکهی کاتێ که دهیگرێت، وه ڕۆژی چنین و دروێنه مافی ههژارانی لێ بدهن و زیادهرهوی مهکهن، چونکه خوا ئهو کهسانهی خۆش ناوێت که له سنوور دهردهچن و زیادهڕهوی دهکهن. وَمِنَ الأَنْعَامِ حَمُولَةً وَفَرْشًا كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ ﴿142﴾ (ههر خوا) ههندێك له ماڵاتی بۆ ئێوه ڕام هێناوه که بۆ باربردن بهکاریان دێنن (وه له خوری و مووی ههندێکی تریان) فهرش و ڕایهخ دروست دهکهن، ده بخۆ لهو ڕزق و ڕۆزییهی که خوا پێی بهخشیون، نهکهن شوێن ههنگاو و (پیلانی) شهیتان بکهون، چونکه بهڕاستی ئهو دوژمنێکی ئاشکرای ئێوهیه. ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ مِّنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ نَبِّؤُونِي بِعِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ ﴿143﴾ (خوای گهوره) ههشت جووت ماڵاتی (بۆ خزمهتی ئادهمیزاد دروستکردووه) لهمهڕ جووتێك و له بزنیش جووتێك (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم بهو نهفامانه بڵێ که ههر له خۆیانهوه شت حهرام دهکهن) ئایا خواردنی گۆشتی نێرهکان حهرامه یا مێیهکان یا ئهوهی که لهسکی مێیهکاندا ههیه؟! ئهگهر ئێوه ڕاست دهکهن و بهلگهیهکی زانستی تان پێیه، بۆمان ڕوون بکهنهوه؟! وَمِنَ الإِبْلِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ وَصَّاكُمُ اللّهُ بِهَذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿144﴾ ههروهها له وشترو لهمانگاش، دوو جۆری دروستکردووه (دووباره پێیان) بڵێ: ئایا خواردنی گۆشتی نێرهکان حهرامه یا مێیهکان، یا ئهوهی که لهسکی مێیهکاندا ههیه؟! یاخود ئێوه (وا دیاره) شایهت بوون و لهوێ بوون کاتێ که خوا بڕیاری بهو جۆرهی بۆدان؟!! جا ئیتر کێ ههیه لهوه ستهمکارتر که درۆ بهدهم خواوه ههڵدهبهستێت تا دوور له زانستی، خهڵکی سهر لێ شێواو بکات، بهراستی خوا هیدایهتی دهستهی ستهمکاران نادات. قُل لاَّ أَجِدُ فِي مَا أُوْحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ ﴿145﴾ پێیان بڵێ: من لهو شتانهی (ئێوه باسی دهکهن) نابینم وهحی و نیگام بۆ هاتبێت که حهرامن ههرکهس بیانخوات، مهگهر مردارهوه بوو، یا خوێنێکی ڕژێنراو، یا گۆشتی بهراز، ئهوانه ههمووی پیس و ناپاکن، یاخود (ماڵات) که بۆ غهیری خوا سهربڕابێت و ناوی نهزری لهسهر برابێت، بهڵام ئهوهی ناچاربوو (گرانی بوو، ترسی ئهوهی ههبوو لهبرسا بمرێت) ئهوه دهتوانێت (لهو جۆره گۆشتانه بخوات) بێ سنوور دهرچوون و بهردهوام بوون و دووباره کردنهوه چونکه بهڕاستی پهروهردگاری تۆ لێخۆشبوو و میهرهبانه. وَعَلَى الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٍ وَمِنَ الْبَقَرِ وَالْغَنَمِ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُمَا إِلاَّ مَا حَمَلَتْ ظُهُو
الموضوع الأصلي : 6. سورة الأنعام // المصدر : منتدياتحلبجةنت // الكاتب: ibn islam